تأثير ناامني بر فرايند زوال شيراز در نيمة دوم حكومت آل بويه (372-447ق)

Impact of Insecurity on the Decline of Shiraz in the Second Half of the Rule of Al-e Buye (372-447 AH)

در پي انتخاب شيراز به مركزيت سلسلة آل بويه اين شهر براي مدت حدود پنجاه سال دوره‌اي از رشد و شكوفايي را شاهد بود، اما در پي بروز مشكل جانشيني و درگيري بر سر تصاحب تاج‌وتخت، پس از مرگ عضدالدوله، زمينة‌ آشفتگي و انحطاط شهر فراهم شد. به علت نبود قاعده و قانون مورد اتفاق جهت انتخاب جانشين، هركدام از اميران در ابتداي حكومت خود با مدعي و يا مدعياني روبه‌رو شدند. در نتيجه دوره‌اي طولاني از ناامني و بي‌ثباتي در قلمرو آل بويه به‌ويژه در فارس و شيراز به وجود آمد و در پي نبردهاي مداوم نه تنها امكان پرداختن به فعاليت‌هاي عمراني ميسر نشد بلكه از رهگذر اين حملات علاوه بر غارت شهر، بسياري از بناها و محلات آن تبه دست نيروهاي متخاصم تخريب گرديد. علاوه بر آن، شبكة شهري تأمين‌كننده نيازهاي اوليه در اثر عدم رسيدگي و جنگ‌ها دچار آسيب شد، تجارت نيز از ناامني متأثر شده با تغيير مسيرهاي تجاري و كاهش عوايد تجارت دچار ركود گرديد و جريان زوال شهر را شتاب بيشتري داد. در نهايت بر اثر آسيب‌هاي واردشده در جريان حملات سلاجقه اهميت سابق را از دست داد و براي مدت‌ها فرو مرد. در جستار حاضر تلاش بر آن است تا نقش ناامني به‌عنوان متغيري مستقل بر فرايند ركود و افول شهر شيراز در دورة دوم حكومت آل بويه با روش توصيفي تحليلي با رويكردي تاريخي و تكيه بر مطالعات كتابخانه‌اي تبيين شود.

Following the election of Shiraz, the center of the Al-Boyah dynasty witnessed a period of growth for about fifty years, but after the difficulty of succession and conflict over the assault, after the death of Azzod al-Dawlah, the state of turmoil and decadence the city was provided. Due to the lack of the rule and the law for choosing a successor, each of the emirs faced contenders or claimants at the beginning of their rule. As a result, a long period of insecurity and instability in the Al-Boya area, especially in Fars and Shiraz, arose and continuous struggles not only prevented the possibility of engaging in civilian activities, but also, in addition to plundering the city, many monuments and neighborhoods destroyed by hostile forces. In addition, the urban grid, which supplies basic needs through inaccessibility and wars, has also suffered from insecurity that has been shaken by changing business routes and reducing trade revenues and accelerating the city's decline. Eventually, the loss of the former and the loss of his life fell for a long time as a result of the injuries inflicted during the Seljuks attacks. In the present study, the role of insecurity as an independent variable on the process of recession and decline of Shiraz during the second period of the Al-e Buye government is explained by a descriptive-analytical method with a historical approach and relying on library studies.