مروري بر عملكرد درمانگران تجربي در فيروزآباد 1370-1300 خورشيدي

A survey on the function of experimental medical practitioners in Firoozabad (1300-1370 AH

زندگي انسان، نيازمند سلامت و شادابي است و اين سلامت، خود در گرو محيط زيست، بهداشت و مسائل متعدد ديگري است. تا قبل از ظهور علوم جديد و از جمله پزشكي نوين، طب (تجربي، عاميانه) مسؤوليت درمان و بهداشت اكثر جوامع را به عهده داشته است. در ايران اواخر دوره قاجاريه و در آستانه شروع حكومت پهلوي، تحولي عمده در اين زمينه به وقوع پيوست كه همانا همراهي و همپوشاني دو شيوه طب تجربي و طب جديد در كنار يكديگر بوده است. در همين راستا در اغلب شهرهاي ايران و از جمله شهرستان فيروزآباد، علي‌رغم شيوع بعضي از بيماري‌هاي مسري خطرناك و يا اتفاقات منجر به آسيب براي مردم كه خارج از حيطه عملكرد طب تجربي قرار داشته‌اند، اما فروشندگان گياهان دارويي (عطاران) و ساير همكاران آن‌ها به مداوا و درمان بيماري‌ها مشغول بودند. اگرچه ضعف تشخيص و كمبود امكانات پزشكي، نتايج مطلوب را به وجود نمي‌آورد، اما تلاش‌هاي دست‌اندركاران اين گروه قابل توجه بوده است، زيرا با توجه به اوضاع جامعه، تسلط خرافات و عدم آموزش فعالان طب تجربي (عطاران)، بعضي از روش‌هاي ابداعي آنان در التيام درد بيماران مؤثر واقع مي‌گشت، اگرچه در اين ميان طول درمان بيماري بعضي از شهروندان افزايش يافته و يا خطراتي جاني آنان را تهديد مي‌كرد. در اين مقاله سعي شده است تا بر اساس اوضاع اجتماعي، شيوه‌هاي درماني، داروها و روش‌هاي تجربي از تأثيرات و نتايج آن در سلامت مردم فيروزآباد اطلاع حاصل گردد.

Human life needs health and happiness. This health and happiness depend on environment, hygiene and many other things. Before the appearance of new sciences and new medicine, experimental medicine was responsible for medical affairs of many societies. In Iran in late Ghajar era and at the onset of Pahlavi era, a great change happened that it was accompaniment of experimental and new medicine. Therefor in many Iraninian cities including Firoozabad, despite spread of dangerous contagious deseases or events led to harm the people who were outside the coverage of experimental medicine, but apothecaries and their co-workers were busy treating sick people. Wethere debility of diagnosis and lack of medical facilities did not lead to good results, but activities of practitionairs of this group were considerable. Concerning the social situation and because of dominance of superstions and lack of medical training of experimental medical practitioners some of their methods were effective in treating the patients, although the time of treatment of the patients was longer and death risks were higher. This research intends to inform their results and effects based on social situations, methods of treatment, medicines and experimental methodes, on health of Firoozabad inhabitants.