كليدواژه :
ابريشم , دهقانان , خاندان‌ها , جنبش‌هاي اجتماعي , عصر صفويه , گيلان
چكيده فارسي :
گيلان در دورة صفويه شاهد جنبش‌هاي اجتماعي بسياري بوده است. اين امر معلول عواملي چون شرايط اقليمي خاص اين ناحيه مانند نزديكي به دريا و وجود جنگلها و بيشه هاي انبوه، خاندان‌هاي ريشه دار محلي، توليد گستردة ابريشم، درآمدزايي بالاي اين ايالت به دليل تجارت اين محصول و رويكرد متمايز دولت صفويه به اين منطقه بود. بهخطرافتادن امتيازهاي موروثي حكام محلي، افزايش ماليات ها و ستم مالياتي عليه طبقات مختلف جامعه و سياست و برنامه هاي حكومت صفويه دربارة اقتصاد و نحوة ادارة اين ايالت، ازجمله خاصه سازي ايالات حاصل خيز، انحصار تجارت ابريشم و استقرار گروه هاي غيربومي مانند گرجيان، ارامنه و قبايل قزلباش در اين ناحيه منجر به اتحاد خاندان‌هاي محلي، طبقات گوناگون شهري و دهقانان گيلان عليه دولت صفويه شد. اين پژوهش كه با روش توصيفي- تحليلي انجام ميگيرد، مي‌كوشد تا با الهام از روش تحليل طبقاتي اريك اُلينرايت به سنخ‌شناسي جنبش‌هاي اجتماعي گيلان بپردازد و چرايي و چگونگي تحول اين جنبش‌ها را تبيين كند. مدعاي پژوهش اين است كه اين جنبش‌ها طيفي از جنبش‌هاي خانداني-شهري، خانداني-دهقاني و دهقاني را شامل مي‌شود و تغيير مشي كلان اقتصادي و سياسي دولت صفويه نسبت به اين ايالت سودآور، منجر به سركوب خاندان‌هاي شهري و زمينه‌ساز بروز انواع ديگر اين جنبش‌ها و طرح مطالبات جديد شد.
چكيده لاتين :
Gilan witnessed significant social movements during the reign of Safavids. This was due to the factors like specific climatic conditions, proximity to the sea, presence of massive forests and thickets, powerful local families, mass production of silk, the high income of the province through the trade of this product and the distinctive approach of the government to this area. However, when the inheritance privileges of the local governors were compromised and the heavy and cruel taxes imposed on various classes of the society, and when the Safavid policies and programs in the field of economy and the administrating manners of the province, including privatization of fertile lands, creating monopoly on silk trade and establishment of non-native groups such as Georgians, Armenians and Qizilbash tribes were implemented the local families, urban classes and peasants in Gilan were united against the Safavid government. Through a descriptive-analytic method and inspired by Eric Olin Wright's class analysis methodology, it has been tries in present study to explore the typology of Gilan movements and to explain why and how they evolved. The research claim is that the Gilan movements included a vast range of tribal-urban, tribal- peasant, and peasant movements, and the changes happened in the Safavid government's approach to the economic and political policies towards this profitable province resulted in suppression of urban families, emergence of other types of movements and bring new demands up.
