توسعه پايدار شهري از منظر عبدالرحمن ابن خلدون

بحث از «توسعه پايدار» و مقولات وابسته به آن ، از جمله مباحثي است كه در دنياي امروز در زمينه هاي بسيار مهم و مختلفي مطرح شده و مورد بحث و بررسي قرارگرفته است و روند تكاملي و رو به رشدي دارد. سهم فراواني از تحقيقات دنياي امروز به پژوهش در حيطه توسعه پايدار اختصاص يافته است . پرواضح است كه براي دستيابي به يك توسعه پايدار و تكاملي ، بايد الگويي در پيش گرفته شود كه با شرايط هر سرزمين انطباق داشته باشد. بيشتر محققان در كشورهاي اسلامي ، زماني كه بحث توسعه پايدار به ميان مي آيد، به منابع غربي استناد مي كنند، اين در حالي است كه در بسياري از موارد، اقتباس كامل الگوهاي وارداتي محكوم به شكست است . براي بومي سازي مفهوم پر اهميتي نظير «توسعه پايدار»، يكي از اولين گام ها مطالعه و بررسي آراء و انديشه هاي حكماي مسلمان در اين باره است . عبدالرحمن ابن خلدون ، دانشمند و محقق برجسته مسلمان ، در كتاب ارزشمند و بي نظيرش ، «مقدمه »، به صورت كامل و بسيار هوشمندانه اي ، به مقوله توسعه پايدار پرداخته است ، كه البته تا حد زيادي ، اين بحث او از چشم محققين پنهان مانده است . براي هرچند براي اولين بار، مفهوم توسعه پايدار در كميسيون برانت لند در سال 1978 ميلادي مطرح شد و از سال 1992 ميلادي ، بعد از بيانيه ريو، شكل رسمي به خود گرفت ؛ اما حدود ششصد سال قبل ، ابن خلدون به شيواترين شكلي اين مفهوم را بيان كرده است . در اين مقاله كه از روش اسنادي و تحليل محتوا بهره برده شده ، مفهوم توسعه پايدار و اصول سه گانه آن (اقتصاد، اجتماع و محيط زيست ) در انديشه ابن خلدون مورد بررسي قرار گرفته است . در نهايت نيز اصل بسيار مهم «توسعه ميانه رو» يا توسعه كنترل شده كه توسط او براي رسيدن به رشد پايدار مطرح شده ، معرفي شده است