مجازات، آخرين راهكار كنترل انحرافات اجتماعي با تأكيد بر ديدگاه امام علي(ع) در نهج البلاغه

Punishment as the last resort in controlling social deviance the case of sayings of Imam Ali (pbuh) in Nahjul Balagha

اتخاذ مجموعه راه‌كارهايي در قالب مجازات هنجارشكنان، اقدامي است كه پس از كاربست راه‌كارهاي پيشگيرانه و اصلاحي، با هدف حفظ انتظام و همبستگي اجتماعي، گريزناپذير است. بررسي ديدگاه امام علي عليه‌السلام براي شناسايي مجموعه اقدامات مؤثر براي تحقق هدف مذكور و الگوگيري از آن در جامعۀ ديني، يكي از ضرورت‌هاي‌ پژوهشي است كه در اين مقاله گزاره‌هاي مرتبط با مقولۀ مجازات از كتاب نهج‌البلاغه استخراج و با استفاده از روش كيفي و بهره‌گيري از تكنيك نظريۀ مبنايي، داده‌ها كدگذاري شده و سپس در قالب مقوله‌هاي محوري دسته‌بندي و در نهايت، مقولۀ گزينشي با عنوان «مجازات متنوع و متناسب با نوع كجروي» انتخاب و مورد تحليل قرار گرفته‌ شد. از آنجا كه داده‌ها نظري و متن‌محور بوده، از روش تحليل محتوا نيز براي توصيف آنها استفاده شد. در اين راستا راه‌كارهايي از قبيل مجازات بدني، مجازات روحي و رواني، مجازات سلب صلاحيت، مجازات اقتصادي و حتي با مجازات سلب حيات از افراد هنجارشكن مطابق با برخي جرم‌ها و با در نظر گرفتن شرايط به‌كارگيري هريك از مجازات‌ها، از كلام حضرت به دست آمد.

To maintain social solidarity and order, taking measures for the punishment of norm violators، subsequent to the employment of preventative and corrective measures, is inescapable. Reviewing the sayings and preaches of Imam Ali (pbuh) for eliciting the useful strategies in this regard and modeling it in a religious society seems to be a research imperative. In the present article, those statements in Nahjul Balagha that concern the issue of punishment have been extracted and codified by qualitative method, using grounded theory technique. Then the data have been categorized under certain main themes, and ultimately, the category of “punishment of criminals” has been selected and analyzed. In this line, solutions like bodily punishment, mental and psychological punishment, economic punishment, punishment in form of disqualification from one’s position, and even deprivation of life regarding some crimes, have been elicited considering the circumstances and the conditions in applying each punishment.