بررسي و تحليل واقعه بلواي نان در اصفهان و كشته شدن حاج محمد جعفر خوانساري 1329/1911

Investigating and Analyzing the Reality of the Bread Uproar in Isfahan and killing Hajj Mohammad Ja'far Khansari 1911

در جريان بلوايي كه به علت كمبود نان و گراني ارزاق در 7 جمادي الاول 1329 ق/ 6 مه 1911م، در اصفهان رخ داد، حاج محمد جعفر خوانساري، معاون يا كفيل بلديۀ شهر، به طرز فجيعي كشته شد و تعدادي از نهادهاي تازه تأسيس اداري شهر تخريب گرديد. در گزارش و تحليل اين واقعه، روايت‌هاي گوناگوني ابراز شده است كه اين نوشتار سعي دارد با توجه به اين روايت‌ها و با توجه به عوامل قدرت در شهر اصفهان و شرايط حاكم بر شهر در آن دوره، به بررسي و تحليل اين واقعه بپردازد و پيچيدگي‌هاي آن را با تأكيد بر حادثۀ كشته شدن خوانساري واكاوي نمايد. براين اساس سئوال اصلي پژوهش اين است كه: چگونه مشكل كمبود نان و گراني ارزاق در اصفهان در سال 1329 ق، به درگيري عوامل مختلف قدرت در شهر منجر شد؟ روش اين پژوهش توصيفي- تحليلي است و شيوۀ گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و مبتني بر منابع مكتوب و روزنامه‌هاي منتشره در آن دوره مي‌باشد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه عوامل گوناگون قدرت در اصفهان با توجه به شرايط حاكم بر شهر كه ناشي از وقوع انقلاب مشروطه بود، براي بيرون كردن يكديگر از عرصۀ قدرت و ضربه زدن به همديگر، محمدجعفر خوانساري را در شورشي ساختگي به بهانۀ كمبود نان و گراني ارزاق كشتند و تعدادي از نهادهاي مدني شهر را غارت و تخريب نمودند.

In the course of the rebellion, which occurred on May 6, 1911 due to the shortage of bread and expensive grain in the city of Isfahan, Hajj Mohammad Ja'far Khansari, the city's deputy mayor, was horrifically killed and some of the newly established institutions of the city were destroyed. In the report and analysis of this incident, various narratives have been expressed. This article tries to study and analyze this event according to these narratives and according to the factors of power in the city of Isfahan and the conditions prevailing in the city at that time and wants to identify the complexities of the event with the emphasis on the incident of killing Khansari. Accordingly, the main question of the research is: How did the problem of bread and grain shortage in Isfahan in 1911, lead to the struggle of various factors of power in the city?
The method of this research is descriptive-analytical and is based on collecting information from written sources and newspapers published in that period. The findings of the research show that: various factors of power in Isfahan, in accordance with the conditions prevailing in the city, which resulted from the occurrence of the Constitutional Revolution, in order to pull each other out of the realm of power and to strike each other, killed Mohammad Jafar Khansari in a fabricated rebellion under the pretext of bread shortage, and they plundered and destroyed a number of civilian institutions in the city.