تاريخ نگري و منابع تاريخ‌نگاري مسعودي (346-280هـ.ق) در كتاب التنبيه والاشراف

The Study of the Mas'udi's History (290-346 AH) in Altanbihwalashraf with Emphasis on Sources

اگرچه بررسي كارنامۀ تاريخ‌نگاري مسعودي، منحصر در كتاب التنبيه و الاشراف نمي‌باشد اما مي‌توان گفت شاكلة اصلي تاريخ‌نگاري وي را دربر مي‌گيرد. مسعودي مورخ برجستة سده‌هاي سوم و چهارم هجري، يكي از بنيان‌گذاران تاريخ‌نگاري تحليلي و عقلي به شمار مي‌رود كه با تأليف آثار خود، نگرش خاصي در تاريخ‌نگاري تحليلي بر پايه عقل اعمال نمود. التنبيه و الاشراف مسعودي از كتاب‌هاي عمومي اواسط قرن چهارم هجري است كه در عين اختصار و سادگي، حجم وسيعي از اطلاعات تاريخي، جغرافيايي و فلسفي را در اختيار خواننده قرار مي‌دهد. موضوع اصلي اين نوشتار شناسايي منابع اطلاعات تاريخ‌نگاري مسعودي در التنبيه و الاشراف مي‌باشد. استفاده از متوني نظير منابع يوناني، عربي، مسيحي، يهودي و حتّي هندي كه نشانگر تلاشي جهت غني‌سازي هرچه بهتر مطالب بوده و همچنين استفاده از دانش جغرافيا و بهره‌گيري از روش مهم و كارآمد مشاهده و مناظره و تركيب آن با ذهن عقل‌گرا و مستدل‌سازي آن، از جمله محورهاي اصلي منابع و شيوه‌هاي مورد استفاده مسعودي در كسب اخبار و معرفت تاريخي جهت نوشتن تاريخ بوده كه وي را به عنوان يك ميراث‌دار سنت تاريخ‌نگاري تحليلي در آورده است.

Although the study of the work of Massoudi's historiography is not limited to the book of Altanbihwalashraf, it would be said that the main branch of his historiography is encompassed. Masoudi, a prominent historian of the third and fourth centuries, is one of the analytical founders of historiography who, by composing his works, applied a particular attitude to analytical history-based reasoning. Altanbihwalashraf, Massoudi is one of the books of the middle of the 4th century AH which, at the same time, provides the reader with a wide range of historical, geographical and philosophical information. The main subject of this article is the identification of sources of information on Masoudi's historiography in Altanbihwalashraf. The use of texts such as Greek, Arabic, Christian, Jewish, and Indian sources, which represents an attempt to enrich the contents of the material, as well as the use of its geography and the use of an important and effective method of observing it and integrating it with rational mind and its mainstreaming, including the main sources of resources and the methods used by Masoudi to acquire historical news and historicalknowledge for writing history that has made him one of the legacies of the historicist tradition of analysis.