كليدواژه :
اسلام , سلفي , عرفان , تصوف , اديان , كردستان
چكيده فارسي :
ه‌لحاظ تاريخي، نگرش نهادينه‌شدة ديني در كردستان، نوعي اسلام عرفاني و صوفيانه بوده‌است كه فرقه‌هاي گوناگونش، با وجود تفاوت در مناسك و نظام سلسلهمراتبيشان، جملگي، تمايزي بنيادين با انواع نگرشهاي شريعتمدار و فقهمحور داشتهاند. از ميان مكاتب گوناگون عرفاني، دو طريقت قادري و نقشبندي بيشترين پايگاه اجتماعي را در ميان كردهاي اهل سنت كسب كرده و حوزة نفوذ خود را در سرتاسر كردستان گستردهاند.
عوامل متعددي نظير وقوع انقلاب اسلامي شيعي در ايران و برآمدن ايدئولوژي شيعي ازيكسو و انواع ايدئولوژيهاي بنيادگرايانة سني و شعلهورشدن رقابت ميان آنان در ملل اسلامي، ازسوي ديگر، تأثيري بنيادين بر نگرشهاي ديني همة جوامع مسلمان و نيز كردستان داشته‌است. تبديل‌شدن اين جريان پان‌اسلامي به خوانشي جدي و پرطرفدار در جهان اسلام و حمايتهاي مالي، آموزشي و گاه لجستيكِ محافل و جريان‌هاي قدرتمند عربي و اسلامي از باورمندان به اين نحله در كردستان، به‌مثابة عوامل اثرگذار، و نيز وجود عوامل سياسي، اجتماعي و اقتصادي كمك‌كنندة داخلي، به‌مثابة عوامل زمينه‌اي، بستر مناسبي براي رشد و نضج آن در كردستان فراهم آورده‌است.
اين پژوهش، به‌شيوهاي اسنادي و با تكيه بر منابع تاريخي، شواهد ميداني و رسانهاي و آمارهاي منتشرشدة بينالمللي، به بررسي شيوههاي ورود و علل رشد و گسترش اسلام سلفي در ميان كردهاي اهل سنت ايران ميپردازد. به‌نظر ميرسد، تغييرات سريعتر از آنچه تصور ميشود، درحال روي‌دادن است و كردستان نيز همانند ديگر مناطق سني‌نشين خاورميانه، از امواج بنيادگرايي شعلهور خاورميانه در امان نباشد.
چكيده لاتين :
Historically, mystical and Sufistic Islam have been the hegemonic and institutionalized religious attitude in Kurdistan. Despite some discrepancies among different branches of Sufism, in their rituals and hierarchical systems, there is a fundamental distinction between them and Sharia or Jurisprudence based branches of Islam. Among the various mystical schools, tariqas (ways) of "Qadiri" and "Naqshbandi" have gained the highest social status among Sunni Kurds and expanded their sphere of influence throughout Kurdistan. Various factors such as the occurrence of Shiite Islamic revolution in Iran, the emergence of Shiite ideology, the rise of the various types of Sunni fundamentalist ideologies and flaring competition between them in the Islamic nations, made a substantial impact on religious attitudes all over Muslim communities as well as Kurdistan. In addition, financial aids, educational, and sometimes logistical supports of Arabic and Islamic countries to followers in Kurdistan, and also the existence of internal political, social and economic condition have provided an appropriate basis for growth and development of these Pan-Islamic movements in Kurdistan. Relying on historical sources, media and field evidences, and international published statistics, this research investigates the emergence and growth of Salafi thoughts among the Sunni Kurds of Iran in a documentary method of research. It seems that changes are taking place faster than what supposed to be, and Kurdistan, like other Middle Eastern Sunni countries, is not immune from flaming waves of fundamentalism.
