فراواني عوارض موضعي ناشي از اهداي خون و برخي عوامل مؤثر بر آن در اهداكنندگان خون تهران، سال 1384-1383

Frequency of local complications of blood transfusion and relevant risk factors among blood donor citizens of Tehran, 2005

سابقه و هدف با توجه به اين كه عوارض موضعي بعد از اهداي خون در بسياري از موارد باعث انصراف و عدم مراجعه بعدي براي اهداي خون مي‌شود، اين مطالعه با هدف بررسي فراواني عوارض موضعي ناشي از اهداي خون و برخي عوامل مؤثر بر آن در اهداكنندگان خون تهران و ارايه راه‌كارهاي مناسب جهت از ميان بردن اين عوامل انجام شد، تا ضمن كاهش عوارض موضعي بتوان با حفظ سلامت اهداكنندگان، مهم‌ترين علت انصراف آن‌ها را از اهداي مجدد خون برطرف نمود. مواد وروش‌ها مطالعه به صورت مقطعي و توصيفي تحليلي در 554 نفر از اهداكنندگان خون كه از اسفند 83 تا شهريور 84 در 4 پايگاه خون‌گيري ثابت و 4 پايگاه خون‌گيري سيار، خون اهدا كرده بودند، انجام شد. نمونه‌گيري به روش تصادفي طبقه‌بندي شده متناسب با حجم مراجعين به پايگاه صورت گرفت و داده‌ها از طريق تكميل پرسشنامه و مشاهده توسط محقق جمع‌آوري گرديد. نتايج توسط آزمون‌هاي آماري كاي دو و دقيق فيشر و نرم‌افزار 11/5 SPSS تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها نتايج حاصله نشان داد كه فراواني عوارض موضعي 26% مي‌باشد. شايع‌ترين عارضه موضعي نيز كبودي(22/7%)، درد(8/5%)، تندرنس(5/6%) و هماتوم(5/1%) گزارش شد. فراواني عوارض موضعي با نحوه وارد كردن سوزن در رگ، عدم جابه‌جايي در زير پوست، خون‌گيري طولاني، خون‌گيري ناقص و انجام كار سنگين با دست مربوطه در 12 ساعت اول پس از اهداي خون ارتباط معني‌دار داشت(0/0001 >p) . بين ميزان بروز عارضه موضعي با جنس و شغل اهداكننده و تحصيلات خون‌گير ارتباط معني‌دار وجود نداشت. نتيجه گيري با توجه به فراواني‌هاي به دست آمده براي عوارض موضعي در اين مطالعه به خصوص هماتوم، نتيجه‌گيري مي‌شود كه بالا رفتن كيفيت خون‌گيري و رعايت استانداردها منجر به كاهش عوارض شده و وجود عوارض كمتر در نهايت منجر به افزايش ميزان اهداكنندگان مستمر مي‌گردد. هم‌چنين از انصراف آن‌ها براي اهداي مجدد خون جلوگيري مي‌كند.

Background and Objectives The complications of blood donation are the first reasons why donors do not return for further blood donation attempts. This study was designed to determine the frequency of these complications and their associated risk factors among blood donors in Tehran. It also aimed to provide suitable methods to decrease the frequency of adverse reactions of blood donation, thus eliminating the most important causes of nonreturn, while ensuring the health of donors. Materials and Methods This analytical descriptive cross-sectional study was performed on 554 blood donors who had donated blood from February 2004 through September 2005 in four fixed blood donation bases and four mobile blood collection buses. Each base was considered as a stratum, and a stratified random sampling proportional to size was done to select the donors. Results Reported results showed donor reaction rate of 26%, with ecchymosis (22.7%), pain (8.5%), tenderness (5.6%), and hematoma (5.1%) as the most common. The frequency of donor complications has a significant statistical correlation with manner of needle entrance in vein, lack of change in needle position under skin, prolonged phlebotomy, incomplete phlebotomy, and hard work with hand within 12 hours after donation. Conclusions Regarding the frequency values derived from different complications, it can be concluded that attention to these complications and their control can help encourage donors to become repeat donors preventing their lack of return for further blood donation.