تاثير استفاده از باركد در جلب اعتماد معاف شدگان از اهداي خون در پاسخگويي به سؤالات با نگاه ويژه به HIV

The impact of bar code in gaining the confidence of rejected blood donors to address the questions with a special focus on HIV

سابقه و هدف همه‌گيري HIV و ايدز به علت رشد چشمگير و هزينه‌هاي مراقبتي بالا و هم چنين تاثير گسترده‌اي كه از معضلات اجتماعي همانند اعتياد تزريقي و رابطه جنسي نامطمئن مي‌پذيرد، به عنوان يكي از مهم‌ترين مشكلات جوامع امروزي محسوب مي‌شود. يكي از راه‌هاي انتقال HIV از طريق دريافت خون و فرآورده‌هاي آن است كه براي پيشگيري از اين امر مراكز انتقال خون اقدام به حذف داوطلبين پرخطر از طريق مشاوره قبل از خون‌گيري و كنار گذاشتن واحد آلوده از طريق آزمايش مي‌نمايند. نظر به اين كه حذف داوطلبين پرخطر در جريان مشاوره توسط پزشكان سازمان نقش مهمي در كاهش موارد HIV در خون‌هاي اهدايي دارد و از آن جا كه رفتارهاي پرخطري كه افراد را در معرض مواجهه با HIV قرار مي‌دهد اغلب از نوع تابو بوده و افراد در مورد صحبت كردن درباره آن ابا دارند، در اين مطالعه سعي شده است تا تاثير استفاده از باركد را در جلب اعتماد مراجعين بررسي نماييم. مواد وروش‌ها مطالعه انجام شده از نوع توصيفي بود. در اين مطالعه بعد از آموزش پزشكان اعزامي از پايگاه‌هاي مركز استاني، مقرر شد آن‌ها مراجعيني را كه به هر علت از اهداي خون معاف مي‌گردند در صورت تمايل از نظر سابقه اعتياد تزريقي و رفتار جنسي نامطمئن مورد پرسش قرار داده و نتايج را با استفاده از روش باركد به صورت مثبت يا منفي گزارش كنند. سپس نمونه خون گرفته شده از آن‌ها از نظر HIV آزمايش مي‌شود. كليه نتايج بعد از وارد نمودن در برنامه SPSS توسط آزمون كاي دو( Chi-square ) مورد بررسي و تحليل آماري قرار گرفت. يافته‌ها از مجموع 36312 نفر معاف شدگان شركت كننده در طرح، تعداد 349 نفر (1درصد) سابقه رفتار جنسي نامطمئن و اعتياد تزريقي هر دو را اعلام كردند، تعداد 1735 نفر (4/8 درصد) فقط سابقه رفتار جنسي نامطمئن، 267 نفر (0/7 درصد) فقط سابقه اعتياد تزريقي و مابقي شامل 33961 نفر(93/5 درصد) هيچ گونه سابقه‌اي از رفتار جنسي نامطمئن و اعتياد تزريقي ذكر نكردند. از تعداد 43 نفر مبتلا به HIV يك نفر(0/58 در هزار) در گروه دوم و 42 نفر(1/2 در هزار) در گروه چهارم قرار داشتند. نتيجه گيري با توجه به اين كه شايع‌ترين راه‌هاي شناخته شده سرايت HIV در ايران از طريق اعتياد تزريقي(60/8 درصد) و رفتار جنسي نامطمئن(7/3 درصد) مي‌باشد، شيوع بالاي HIV در معاف شدگان كه هيچ گونه سابقه‌اي از رفتار جنسي نامطمئن و اعتياد تزريقي را ذكر نكرده‌اند، اين فرضيه را تقويت مي‌كند كه حتي استفاده از روش باركد نتوانسته است در جلب اطمينان معاف شدگان جهت ارايه اطلاعات محرمانه خويش موفق عمل كند. لذا به نظر مي‌رسد در صورت اطلاع‌رساني كافي به پزشكان در مورد اهميت استفاده از روش باركد در انتقال خون و هم چنين صرف وقت و حوصله كافي از طرف ايشان، احتمال كسب نتايج صحيح و دقيق در اين زمينه دور از انتظار نيست.

Background and Objectives To prevent the transmission of HIV through blood transfusion, blood transfusion centers have embarked on deferring high risk prospected donors by pre-donation consultation and screening blood donors to discard contaminated blood units. Since the deferal of high risk blood donors in consultation sessions in Iranian Blood Transfusion Organization plays a major role in the decrease of HIV risk in donated blood units and considering that high risk behaviours which expose people to HIV are usually deemed taboo making them abstain from speaking about, this study aims to evaluate impact of bar code in gaining the confidence of blood donors to address the questions with a special focus on HIV. Materials and Methods This study was descriptive. The physicians in blood centers were required to address deferred blood donors with questions about their history of intravenous drug use and unsafe sexual behaviors. Their responses were then reported by a bar-code method as positive or negative. Blood samples of such deferred blood donors were also tested for HIV. SPSS software was finally used for data analysis. Results Out of 36312 rejected blood donors, 349(1%) deferred had experienced both unsafe sexual behavior and intravenous drug use, 1735(4.8%) unsafe sexual behavior, 267(0.7%) intravenous drug use, and 33961(93.5%) considered themselves free from the both. Out of the 43 contaminated with HIV, 0% fell in the first group, 1(0.58%) in the second, 0% in the third, and 42(1.2%) in the fourth. Conclusions Since the recognized ways of HIV transmission in Iran are intravenous drug use (in 60.8% of cases) and unsafe sexual behavior (in 7.3% of cases), the high prevalence rate of HIV in rejected blood donors with none of these experiences strengthens the hypothesis that even the use of bar code method can not be effective in assuring them to disclose their confidential information.