تبيين تحريك و تسكين رطوبات بدن در طب سنتي ايراني

Explanation of Movement and Stasis of Body Fluids in Traditional Persian Medicine

زمينه و هدف: يكي از مفاهيم پركاربرد طب سنتي ايراني «حركت و سكون رطوبات بدن» بوده كه تاكنون در هيچ مطالعه‌اي به‌طور مستقل مورد بررسي قرار نگرفته است؛ در اين مقاله مطالب طب سنتي ايراني در مورد اين مفهوم بازخواني و با توجه به پراكندگي مطالب، دسته‌بندي و استفاده‌هاي درماني آن ذكر شده است. روش بررسي: در اين مطالعه به روش كتابخانه‌اي، مطالب مرتبط با حركت و سكون رطوبات بدن، از كتب اصلي طب سنتي ايراني و نيز مقالات علمي اخير جمع‌آوري و دسته‌بندي شد. يافته‌ها: در منابع طب سنتي، به حركت و سكون رطوبات بدن به‌طور پراكنده ذيل اكثر مباحث و سرفصل‌هاي طب سنتي ايراني اشاره شده است. از دلايل مهم تحريك و تسكين رطوبات، مي‌توان تغييرات فصلي، غذاها، داروها و تغييرات جسمي و رواني شديد را نام برد. در منابع موجود نيز به علائمي اشاره شده كه به كمك آن‌ها مي‌توان به حركت يا سكون رطوبات و يا خلط خاصي پي برد. از طرفي، حركت يا سكون رطوبت‌ها كه مهم‌ترين آن‌ها اخلاط چهارگانه است خود مي‌تواند منجر به نتايج فيزيولوژيك و يا پاتولوژيكي گردد. نتيجه‌گيري: مقوله فوق‌الذكر، يكي از پركاربردترين مفاهيم طب سنتي ايراني است كه تا به‌حال به‌طور مستقل در مورد آن بحث نشده است. شناخت دلايل حركت و سكون رطوبات، علائم، نتايج و عوارض آن، ضمن كمك به شناسايي علل شمار زيادي از بيماري‌ها، به حفظ سلامتي يا پيشگيري كمك مي‌كند. همچنين با استفاده از اين مباحث مي‌توان در درمان بيماري‌ها و كنترل عوارض درماني، فعال‌تر و مؤثرتر عمل كرد.

Background and Objectives: One of the most commonly used concepts of Iranian Traditional Medicine (ITM) is movement and stasis of the body fluids, which has not yet been independently studied. In this article, ITM contents have been re-studied on this concept, and according to the dispersion of the content, classification and its therapeutic benefits have been mentioned. Methods: In this library research study, the contents related to “movement and stasis of the body fluids” have been collected from ITM textbooks and recent academic papers. Results: In the traditional medicine references, movement and stasis of the body fluids has been discussed in a scattered manner under most of the topics and headlines of ITM. Seasonal changes, foods, medications, and severe physical and mental changes can be mentioned as important factors in movement and stasis of the body fluids. In existing literatures, some signs have been noted, which help to understand the movement or stasis of fluids or specific humor. On the other hands, movement or stasis of the fluids, which the most important of them are the four humors, can lead to physiological or pathological outcomes. Conclusion: The aforementioned issue is one of the most widely used concepts in ITM, which has not been scarcely discussed. Understanding the etiology of body fluids movement and stasis, its sign/symptoms, results, and complications, not only help to identify the causes of a large number of diseases, but also can help to maintain health and prevention of diseases. Moreover, this issue can be effectively and actively used in the treatment and control of treatment side effects.