تحليل رويكرد پيشانقدي كانت به امر زيبا و امر والا

An Analysis of Kant’s pre-Critical Approach towards the Sublime and the Beautiful

نوشتار حاضر با تمركز بر رساله پيشانقدي مشاهداتي درباره احساس امر والا و امر زيبا و تحليل رويكرد، روش و ابزارهاي مفهومي اصلي كانت در پي آن است تا روشن كند، اولاً كانت با پيشينيان و همعصران بريتانيايي و آلماني‌اش در مسائل مربوط به زيباشناسي چه نسبتي داشته، ثانياً اتخاذ رويكردي تجربي، پسيني و در عين حال تبويبي در تحليل احساس امر والا و امر زيبا به چه شكل خاصي از نظريه زيباشناسي منتهي شده است. هدف ما آن است كه نشان دهيم گرچه انديشه كانت از دوره پيشانقدي به نقدي تحولاتي اساسي را از سر گذراند، برخي ايده‌هاي مركزي از همان دهه 1760 از دغدغه‌هاي اصلي فلسفي‌اش بودند. از رهگذر اين نوشتار سعي كرده‌ايم چهره‌اي ديگر از كانت را نشان دهيم: فيلسوفي كه براي مخاطب عام هم مي‌نويسد، منظري مبتني بر تجربه و مشاهده دارد و سبكي آزاد. نهايتاً نتيجه بررسي چهار بخش رساله‌ آن است كه گرچه در بادي امر ظاهراً كانت هم مانند پيشينيانش به موضوعي زيباشناختي مي‌پردازد، در بُن ملاحظات زيباشناختي‌اش دغدغه اصلي اخلاق و انسان‌شناسي نهفته است. فرضيه ما اين است كه اتخاذ سبكي آزاد در نوشتار، منظري تجربي و مشاهدتي و روشي مبتني بر انسان‌شناسي باعث شده تا كانت بيش از نگارش رساله‌اي درباره زيباشناسي، رساله‌اي در اخلاق و انسان‌شناسي تجربي غني از مشاهدات بنويسد و توجه خاصش به اين دو موضوع را از منظري تجربي آشكار كند. با اثبات اين فرضيه از رهگذر تفسير متن نشان داده‌ايم كه مشاهدات روايت چالش دروني كانت در جستجوي اصل اعلاي اخلاق و نارضايتي او از ابتناي آن بر احساس و تلاشش براي برگذشتن از اين سد يعني كوشش براي يافتن اصول پيشين است.

GroundedThe present article deals with one of Kant’s most significant pre-Critical text, Observations on the Feeling of the Beautiful and the Sublime (1764), from the viewpoint of Kant’s methodology and conceptual means in dealing with the most important subjects of aesthetics in eighteenth-century, the beautiful and the sublime. Our main purpose is to demonstrate that albeit being inspired by his predecessors and contemporaries both in Britain and Germany in matters of taste (also our main presumption), Kant adopted a genuine approach in Observations. Through an in-depth analysis of the text we have endeavoured to show that the reasons for this originality are firstly, Kant’s specific observational, empirical method combined with his trying to find a universal principle for ethics, and secondly, Kant’s persistent concerns about ethics, anthropology and pedagogy presented by a taxonomic structure – issues present in the pre-Critical period and central to Kant’s philosophy all through the critical period. Our analysis is based on a close reading of the text, revealing its formal structure, leading to the conclusion that Observations is for the most part a taxonomically structured text on anthropology and ethics than aesthetics. Otherwise put, through aesthetics Kant is dealing with central issues in ethics and anthropology, i.e. highest principle of morality, the sexes, human temperaments and the ends of nature. We hope to succeeded in shedding a light on another aspect of the transcendental Kant: the empirical one.