توحيد و شرك در نجد قبل از ظهور محمد بن عبدالوهاب

از روزي كه محمد بن عبدالوهاب جنبش خويش را در صحراي نجد آغاز كرد، موافقان و مخالفان اظهار نظرهاي متفاوتي درباره او ابراز كردهاند. يكي از جنجالي ترينِ اين اظهار نظرها، در مسلمان يا مشرك بودن ساكنين سرزمين نجد است. نكته درخور توجه اين است كه اين جنبش، بر مشرك دانستن مسلمانان نجد استوار است؛ زيرا محمد بن عبدالوهاب به دليل مشرك خواندن آنان، جهاد با آنان را جايز شمرد. در حقيقت نكته كليدي و مهم در تأييد اين جنبش، ثبوت شرك، انحراف، بدعت و خرافه در ميان مسلمانان نجد است كه بر اساس آن مسلمانان مرتد به شمار رفته اند و حكم بهجهاد با آنان صادر شده است. پس اگر نتوان اينگونه موارد را ثابت كرد، اين جنبش با چالشي اساسي روبه رو خواهد شد. از طرفي ديگر، برخي از علما و مورخان وهابي بحث و گفتگو در زمينه توحيد و شرك قبل از ظهور محمد بن عبدالوهاب را خط قرمز وهابيت ميدانند و از آن بر حذر ميدارند.