بررسي انواع اقتباس‌هاي قرآني در ديوان اشعار حافظ و ابوالعتاهيه

A study on Different Types of Quranic Adaptations in Hafiz and Abū l-ʻAtāhiyya Poetries

دريافتن ژرفناي سروده‌هاي بسياري از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مايه‌هاي قرآني شعر آنان ممكن نيست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبيين، تحليل و تطبيق جلوه‌هاي تأثيرپذيري سروده‌هاي حافظ و ابوالعتاهيه از آيات و مضامين قرآني پرداخته، و گونه‌هاي آن را در ديوان هر دو شاعر باز نموده است. تأثّر قرآني اين دو شاعر در حوزه اقتباس‌هاي مستقيم و اقتباس‌هاي غيرمستقيم جاي مي‌گيرد كه هر كدام، خود داراي گونه‌هايي است. نگارنده دريافته كه در شعر ابوالعتاهيه در مقايسه با حافظ از برساختن و درج مضاميني مشابه تعبيرات قرآني نشاني نيست، زيرا حافظ اكسير كلام خداوند را بر مضامين عاشقانه، سياسي و اجتماعي سروده‌هاي خود زده و با مضمون‌آفريني، فرهنگ زباني و انديشگاني خود را چندصدايي كرده است، حال آنكه اقتباس‌هاي قرآني اشعار ابوالعتاهيه جنبه‌اي اخلاقي و زاهدانه دارد و تك‌بعدي است.

Discovering the depth of the poetries of many great poets of the Islamic World without recognizing Quranic motifs is an impossible issue. This paper expresses, analyzes and compares the influences manifestations of Hafiz and
Abū l-ʻAtāhiyya's poetries derived from Quran verses and studies their different types. The author finds out that in Abū l-ʻAtāhiyya poetries compared to Hafiz's there is no sign of similar concepts with Quran's. Because Hafiz joins God's words with his poetries' lovely, social and political concepts and has created new concepts and lingual culture; while Abū l-ʻAtāhiyya's Quranic adaptations are singe dimension.