عنوان مقاله :
بررسي تحولات زمين‌شيميايي- فلززايي سنگ‌هاي آذرين منطقه آق‌درق (شمال اهر) و ارتباط آن با رخداد عنصرهاي Cu−Au±W
عنوان به زبان ديگر :
Geochemical-metallogenic evolution of Agh-Daragh igneous rocks (north of Ahar) links to Cu-Au±W occurrences
پديد آورندگان :
اصغرزاده اصل، حيدر دانشگاه خوارزمي - گروه زمين‌شيمي , طالع فاضل، ابراهيم دانشگاه بوعلي سينا - گروه زمين‌شناسي , مهرابي، بهزاد دانشگاه خوارزمي - گروه زمين‌شيمي , مسعودي، فربيرز دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده علوم زمين
كليدواژه :
زمين‌شيمي- فلززايي , توده‌هاي نفوذي تأخيري پتاسيم بالا , راهبرد اكتشافي , پهنه اهر- ارسباران , آق‌درق
چكيده فارسي :
منطقه آق‌درق (شمال اهر) در پهنه اهر- ارسباران، از مناطق توانمند براي كاني‌سازي شناخته مي‌شود كه هنگام پيجويي‌‌هاي رسوب‌هاي آبراهه‌اي و كاني سنگين، نشانه‌هايي از عنصرهاي تنگستن، مس و طلا در آن گزارش شده است. سه رخداد معدني چندفلزي، شامل كانه‌زايي استوك‌ورك- انتشاري مس چوپانلار (ميزبان كوارتزمونزونيت Omz)، كانه‌زايي رگه‌اي مس- طلا± تنگستن آيران‌گلي (ميزبان گرانوديوريت Og) و اسكارن آهن± مس گودال (ميان واحد كوارتزمونزونيت و سنگ‌هاي كربناته متبلور)، در منطقه شناسايي شدند. از ديدگاه شيميايي، در منطقه آق‌درق، گرانيتوييدهاي متاآلومينِ ميزبانِ كانه‌زايي سرشت اكسيدان و تيپ I دارند و از سري‌هاي ماگمايي پتاسيم بالا تا شوشونيتي هستند. در اين توده‌ها، ميزان SiO2 برابر با 5/63 تا wt% 6/67، Al2O3 برابر با 14 تا wt% 5/16 و نسبت K2O/Na2O برابر با 5/0 تا 8/1 است. در گرانيتوييدها و دايك‌هاي منطقه، غني‌شدگي LILE در برابر تهي‌شدگي نسبي HFSE و HREE پيامد فرايندهاي تبادلي سيال- مذاب مرتبط با پهنه زمين‌ساختي فرورانش است. به‌دنبال تحولات ماگمايي، نوعي گذار شيميايي در توده‌هاي نفوذي منطقه آق‌درق ديده مي‌شود كه در آن خاستگاه گرانوديوريت (Og) از فاز ماگمايي نخستين با نسبت كم K/Na و Fe2O3/FeO است و پس از آن كوارتزمونزونيت (Omz) به‌صورت يك فاز تأخيري سرشار از پتاسيم (K/Na>1) و اكسيدان (Fe2O3/FeO>1) در منطقه پديد آمده است. به‌نظر مي‌رسد در ماگماي سرشار از پتاسيم و اكسيژن بالا، محتواي بالاي عنصرهاي فرار پيامد اشباع‌شدگي آب و درجه كم تبلور در سنگ‌هاي كوارتزمونزونيتي با رخداد مجموعه عنصرهاي Cu−Au±W در مجموعه آذرين دروني آق‌درق سازگار است. از آنجايي‌كه برپايه ويژگي‌هاي زمين‌شناسي صحرايي و زمين‌شيميايي- فلززايي، رخداد كانه‌زايي در منطقه آق‌درق اغلب با استوك‌هاي كوارتزمونزونيت تأخيري وابستگي دارد، پس شناسايي دقيق اين توده‌ها و دايك‌هاي پتاسيم بالاي وابسته به آنها به‌عنوان راهبرد اكتشافي، نقش مؤثري در پيشبرد عمليات‌هاي پيجويي و به‌ويژه برگزيدن نقاط حفاري در مجموعه آذرين دروني شيورداغ و در پي آن پهنه فلززايي اهر- ارسباران دارد.
چكيده لاتين :
The Agh-Daragh study area in the north of Ahar is located in Ahar-Arasbaran zone. The area is distinguished by W, Cu and Au metal endowment and has been explored during stream sediment and heavy mineral exploration. At least, three mineral occurrences are detected in Agh-Daragh area including Cu stockwork-disseminated mineralization in Chupanlar (occurred in Omz quartz-monzonite), Cu-Au±W vein-type mineralization in Ayran Goli (occurred in Og granodiorite), and Fe±Cu skarn in Gowdal (occurred between quartz-monzonite unit and crystallized carbonate). Chemically, Agh-Daragh mineralization-related metaluminous granitoids belong to oxidized, I-type and high-K calc-alkaline to shoshonitic series. They have SiO2 = 63.5–67.6 wt%, Al2O3 = 14–16.5 wt%, and K2O/Na2O = 0.5–1.8. Moreover, LILE enrichment relative to HFSE depletion and HREE in the granitoids and the dikes occurred due to fluid-melt interaction, which are characteristics of subduction tectonic environment. In their magmatic evolution, the Agh-Daragh intrusive rocks underwent a transition from the early intrusive phases belonging to granodiorite (Og unit) with low K/Na and Fe2O3/FeO ratios and to the late intrusive phases belonging to quartz-monzonite (Omz unit) enriched in K (K/Na >1) and oxidized (Fe2O3/FeO >1). It seems that high content of volatiles in high-K and oxygenate magmas occurs due to saturation of magmatic melt in water under a lower degree of quartz-monzonite crystallization immediately preceding Cu-Au±W mineralization at Agh-Daragh intrusive suite. Combining our field geology and geochemical-metallogenic evidences, we conclude that the mineralization in Agh-Daragh area mostly occurred in accompany with late quartz-monzonite stocks; as a result, identification of high-K intrusive rocks and related dikes have important implications for proceeding exploration planning specially indicating of drilling points, and further refines the basis for mineral exploration in Sheyviar Dagh intrusive suite and subsequently in Ahar-Arasbaran metallogenic zone.
