عنوان مقاله :
سنگ‌شناسي سنگ‌هاي آتشفشاني منطقه خوان– قهستان (شمال‌خاوري بيرجند، خاور ايران)
عنوان به زبان ديگر :
Petrology of volcanic rocks from Khan- Ghohestan area (Northeast of Birjand, East of Iran)
پديد آورندگان :
يوسف‌زاده، محمد حسين , فنودي، فاطمه دانشگاه بيرجند - گروه زمين‌شناسي , فتوحي راد، غلامرضا دانشگاه بيرجند - گروه مهندسي معدن
كليدواژه :
آندزيت , كالك‌آلكالن , حاشيه فعال قاره‌اي , خاستگاه گوشته‌اي , خوان- قهستان , بلوك لوت
چكيده فارسي :
سنگ‌هاي آتشفشاني ترشيري در منطقه خوان گسترش بسياري دارند و دربردارندة تناوبي از سنگ‌هاي گدازه‌اي و آذر‌آواري هستند. گدازه‌ها بيشتر دربردارندة داسيت، آندزيت و تراكي‌آندزيت بازالتي هستند و سرشت كالك‌آلكالن (پتاسيم متوسط) دارند. بلورهاي پلاژيوكلاز (با منطقه‌بندي شيميايي نوساني و تركيب آندزين تا اليگوكلاز)، هورنبلند، كوارتز و پيروكسن فراوان‌ترين درشت‌بلورهاي اين سنگ‌ها هستند. آپاتيت كاني فرعي اين سنگ‌هاست. بيشتر بافت‌هاي اين سنگ‌ها پورفيريتيك با زمينه ميكروگرانولار و ميكروليتي، گلومروپورفيريتيك، جرياني و حفره‌اي هستند. بافت غربالي، خوردگي‌خليجي و منطقه‌بندي از بافت‌هاي‌كانيايي آنها بوده و نشان‌دهنده نبود تعادل و آلايش ماگما در هنگام بالاآمدن است. تهي‌شدگي سنگ‌هاي منطقه از Nb و Ti، هماننديِ آنها با ماگماتيسم پهنه فرورانش را نشان مي‌دهد. بي‌هنجاري منفي Nb در سنگ‌هاي منطقه، ويژگيِ سنگ‌هاي قاره‌اي است و نشان‌دهنده مشاركت پوسته‌اي در فرايندهاي ماگمايي است. برپايه نمودارهاي عنكبوتي بهنجارشدة عنصرهاي كمياب و نادر خاكي، تهي‌شدگي نمونه‌هاي بررسي‌شده از عنصرهاي ناسازگار با پتانسيل يوني بالا (مانند: Ti، Nb، P و Zr) پيامد ماگماتيسم وابسته به پهنه فرورانش، خاستگاه گوشته‌اي متاسوماتيزه و غني‌شده در پي فرايندهاي فرورانش و از سوي ديگر، دارابودن آمفيبول و نيز بالا‌‌بودن فوگاسيته اكسيژن در ماگماست. برپايه نمودارهاي شناسايي پهنه زمين‌ساختي ماگما، سنگ‌هاي آتشفشاني منطقه در پهنه فرورانش حاشيه قاره‌اي فعال پديد آمده‌اند.
چكيده لاتين :
The Tertiary volcanic rocks in the Khan area have vast outcrops and alternatively include of lava and pyroclastic rocks. The composition of most lavas are dacite, andesite and basaltic trachyandsite with medium potassium calc-alkaline nature. The most phenocrysts in these rocks include oscillatory chemical zonal plagioclases with andesine to oligoclase composition, hornblende, pyroxene, and quartz with apatite as a common accessory mineral. The most important textures of these rocks are porphyritic with microgranular and microlitic matrix, glomeroporphyritic, flow and vesicular. The essential mineral textures are sieve, gulf corrosion and zoning, which point to inequilibrium and magma mixing processes during magma ascension. Depletion of Ti and Nb of these rocks can be indication of magmatism of subduction zone.Nb negative anomaly in the rocks under study is indicator of continental rocks and may be related to crustal involvement in magmatic processes. Based on normalized spider diagrams for rare and rare earth elements, depletion of incompatible elements with high ionic potential such as Ti, Nb, P and Zr in the studied samples can be attributed to magmatism of subduction zone and may be ascribed to the presence of an enriched and metasomatized mantle source by subduction processes and also the occurrence of amphibole and high oxygen fugacity in the magma. Based on the interpretation of tectono-magmatic diagrams, the study volcanic rocks are related to active continental margin subduction zone.
