آسيب‌شناسي فرايند سياست‌پژوهي در نظام آموزش عالي ايران؛ مطالعه‌اي كيفي

pathology of higher education policy research process in Iran

از نظر بسياري از متخصصان و صاحب‌نظران آموزش عالي، مهم‌ترين عامل ناكارآمدي سياست‌گذاري آموزش عالي ايران در حال حاضر، منطبق نبودن سياست‌ها و تصميم‌هاي اين حوزه با پشتوانه‌هاي علمي، نظري و پژوهشي است. سياست‌پژوهي به‌عنوان فرايندي پژوهشي، معطوف به ارائه گزينه‌هاي سياستي و ناظر به عمل، به سياست‌گذاران، تعريف مي‌شود و مي‌تواند در سياست‌گذاري منطقي و عقلايي در حوزه آموزش عالي بسيار مؤثر باشد؛ ازاين‌رو هدف كلي اين مقاله، آسيب‌شناسي فرايند سياست‌پژوهي در آموزش عالي ايران است. به‌منظور نيل به اين هدف، جامعه آماري مقاله حاضر، مراكز، مؤسسه‌ها و پژوهشكده‌هاي سياست‌‌پژوهي، اعم از مؤسسه‌هاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري يا غيروابسته به اين وزارتخانه، سياست‌گذاران باسابقه در حوزه‌ آموزش عالي و همچنين خبرگان علمي اين حوزه بودند كه 14 نفر از آن‌ها به‌صورت هدفمند براي انجام مصاحبه‌هاي عميق انتخاب شدند و روايي يافته‌ها نيز با روش‌هاي تطبيق مشاركت‌‌كنندگان و بازبيني همكاران بررسي شد. براي تجزيه‌و‌تحليل داده‌ها از كدگذاري باز و محوري استفاده شده است. يافته‌‌هاي پژوهش، حاكي از وجود 113 گزاره مفهومي (مقوله فرعي)، 14 مقوله اصلي در قالب پنج بعد عوامل زمينه‌اي و محيطي، عوامل ساختاري، عوامل كاركردي (مربوط به سياست‌گذاران/ تصميم‌گيران آموزش عالي و سياست‌پژوهان آموزش عالي)، و عوامل تعاملي و ارتباطي بود كه روابط بين آن‌ها در الگوي پژوهش ترسيم شد.

According to many experts and scholars of higher education, nowadays the most important factor of inefficiency of higher education policymaking in Iran is nonconformity of policies and decisions with scientific, theoretical and research basics. Policy research is defined as a research process focused on providing policy options and referred to the practice of policymakers and can contribute to reasonable and rational policymaking in the field of higher education. Therefore, the purpose of this study was pathology of higher education policy research process in Iran. In order to achieve this objective, statistical population of study were institutions and research centers of policy research including those affiliated to the Ministry of Science, Research and Technology (such as Institute of Research and Planning in Higher Education (IRPHE), National Research Institute for Science Policy (NRISP), Institute for Social and Cultural Studies - ISCS) and those not affiliated to the Ministry, as well as informed policymakers in the field of higher education and 14 of them were chosen purposefully to carry out in-depth interviews. The validity of the findings was evaluated by methods of member checking and peer review. To analyze the data, open and axial coding was used. Results revealed the existence of 113 conceptual statements (subcategories) and 14 main categories in terms of five dimensions: contextual & environmental factors, structural factors, functional factors (related to Policy/decision makers in higher education and higher education policy researchers) and interactive & communicational factors which relations between them were drawn in the research model.