رويكردي ميان‌رشته‌اي به نقش ديپلماسي در سياستگذاري علم و فناوري در ايران

A multidisciplinary approach to the diplomacy role in science and technology development policy: Iran as a case Stud

مطابق با نظريه پيچيدگي در جهان شبكه‌اي و به‌هم پيوسته كنوني پيشران‌هاي متعددي در سياستگذاري در توسعه علم و فنّاوري تأثيرگذارند. فهم روابط و چگونگي تأثيرگذاري اين پيشران‌ها مستلزم به‌كارگيري رويكردي ميان‌رشته‌اي است. بنابر اين رويكرد، در اين مقاله موضوع توسعه علم و فنّاوري در حوزه سياستگذاري در فضاي تعاملات سياسي بين‌المللي بررسي مي‌شود. دستيابي به جايگاه نخست علم و فنّاوري در منطقه جنوب غرب آسيا و نيز دستيابي به جايگاهي شايسته در جهان، نيازمند شناخت ميان‌رشته‌ايِ كاركردها و تعامل ميان كنشگران حوزه علم و فنّاوري از يكسو، و نظام ديپلماسي از سوي ديگر است. بر همين اساس، هدف اصلي اين مقاله تبيين چگونگي تأثيرگذاري تعاملات سياسي بين‌المللي و نظام ديپلماسي بر سياست‌هاي مرتبط با توسعه علم و فنّاوري در جمهوري اسلامي ايران است. اتخاذ راهبرد تعامل هوشمندانه مبتني بر ديپلماسي فعال براي حضور در نظام شبكه‌اي بين‌الملل راه دستيابي به توسعه است. راهبرد ديگر، ارتقاي سطح توانمندي‌هاي علمي و فنّاورانه براي حفظ اين حضور، در كنار گسترش تعاملات با ساير كنشگران نظام بين‌الملل با هدف تبديل شدن به يكي از گره‌هاي اثرگذار در نظام جهاني شبكه‌اي است. مجموعه اين راهبردها باعث مي‌شود قدرت‌هاي بزرگ نتوانند براي حذف ايران از نظام شبكه‌اي اجماع كنند. از حيث مفهومي رويكرد حاكم بر مطالعه ميان‌رشته‌اي و چارچوب نظري مورد استفاده مبتني بر نظريه جامعه شبكه‌اي مانوئل كاستلز است. همزمان از نظريات جهاني شدن و نظام جهاني والرستين نيز استفاده شده است. روش گردآوري داده‌ها مطالعه كتابخانه­ اي و بررسي اسنادي است.

Based on chaos theory in today networked and interconnected world there are many driving forces which are shaping science and technology policy making (STP). It is essential to have multidisciplinary approach for understanding the relationship among diverse driving forces. The focus of this paper is studying the role of international political relations and diplomacy on science and technology development in Iran. Iran proactive engagement in this new international networked system relied on smart interactive strategies and diplomacy in global sphere to facilitate science and technology development locally. Conceptually the theoretical framework of this paper has been based on Manuel Castells Networked Society theory and Immanuel Wallerstein theory of world system. The method of gathering and analyzing data is document studies.
Keyword: Smart Interactions, Science and Technology policy, Science and Technology Developemt International networked System