تحليل محيط زيست گرايانه‌ي سناريوي بحران آب و خشكسالي بر مبناي تئوري رفتار برنامه ريزي شده آجزن از ديدگاه كشاورزان شهرستان ايلام

Pro-environmental analysis of the water and drought scenario based on the theory of planned behavior of Ajzen from the viewpoint of farmers in Ilam County

هدف اصلي اين مقالۀ كيفي كه به شيوۀ پديدارشناسي انجام شده است، تحليل محيط‌زيست‌گرايانۀ بحران آب و خشكسالي برمبناي نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده آجزن، از ديدگاه كشاورزان شهرستان ايلام است. الگوي به‌كاررفته براي تحليل نگرش رفتاري در اين پژوهش، رفتار برنامه‌ريزي‌شدۀ آجزن بوده است. در اين مطالعه از تلفيق دانش روان‌شناسي، مردم‌شناسي و دانش فني كشاورزي (رويكرد ميان‌رشته‌اي) استفاده ‌شده است. جامعۀ مورد مطالعه، كشاورزان شهرستان ايلام ــ كه بيشترين خشكسالي را در سال‌هاي اخير تجربه كرده‌اند ــ كارشناسان مسائل آبياري اداره ‌كل جهاد كشاورزي شهرستان ايلام‌، و كارشناسان مديريت بحران استان بوده‌اند. افراد مطلع از طريق روش‌ گلوله‌برفي شناسايي شدند. داده‌هاي پژوهش به روش مصاحبه عميق و مشاهده مستقيم جمع‌آوري، و براساس الگوي كلابزي تجزيه‌و‌تحليل شده‌اند. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد كه كشاورزان، روش‌هايي سنتي و بومي مانند تغيير الگوي كشت، ذخيره علوفه، تغيير زمان كاشت، تنوع معيشت، و ترميم جوي‌هاي آب را به‌جهت سازگاري با خشكسالي و چراي مزارع ‌خشك‌شده، خريد ‌آب از همسايگان، كاهش تعداد دام‌ها، و قطع درختان، به‌منظور مقابله با خشكي به‌كار مي‌گيرند. نتايج به‌دست‌آمده از جامعۀ كارشناسان نشان مي‌دهد كه آنان اقداماتي ‌را در سه مرحلۀ پيش از وقوع بحران (مديريت تلفيقي منابع آب و ظرفيت‌سازي نهادي)، در حين وقوع بحران (حمايت‌گري هدفمند و برنامه‌ريزي سيستمي) و پس از وقوع بحران (توسعه كشاورزي و معيشت پايدار) انجام داده‌اند.

The main purpose of this qualitative study carried out in a phenomenological manner was to pro- environmental analysis of the water and drought crisis scenario based on the theory of planned behavior of Ajzen from the view point of farmers in Ilam County. The theory of planned behavior was used to analyze Behavioral pattern. The study used a combination of psychology, anthropology sciences and technical knowledge of agriculture. The studied population of current research was framers who have faced with the most droughts in recent years and irrigation experts of office of jihad Agriculture of Ilam Township and crisis management experts of Ilam Governorship. Subjects were identified through snowball method. The data were collected using in-depth interviews and direct observation and were analyzed based on the clabzi pattern. The results showed that farmers employ indigenous ways such as changing crop patterns, feed store, changing the time of planting, livelihood diversification, restoration of waterways for the adaptation to drought and grazing dry farms, buying water from neighbors, reduce livestock, cut down the trees in order to cope with drought. The results of the experts population indicated that experts are doing actions in three phases before the crisis (integrated management of water resources and institutional capacity building), during the crisis (targeted support and planning system) and after the crisis (agricultural development and sustainable livelihoods).