پراكنش نيكل، منگنز و كادميوم در خاك و محصولات كشاورزي در منطقه استقرار مجتمع فولاد مباركه

آلودگي خاك و تجمع فلزات سنگين در محصولات كشاورزي در مناطق صنعتي يكي از مهم‌ترين مسايل زيست محيطي است كه زندگي گياهان، حيوانات و انسان را تهديـد مي‌نمايد. هدف از اين پژوهش بررسي پراكنش نيكل، منگنز و كادميوم در خاك و محصولات كشاورزي در منطقه اطراف مجتمع فولاد مباركه بوده است. در اين بررسي بر اساس نقشه‌هاي رده‌بندي و قابليت خاك و با در نظر گرفتن جهت باد غالب در منطقه (جنوب غربي- شمال شرقي)، 50 منطقه مجزا گرديد. در هر منطقه از 4 عمق( 5-0 ، 10- 5 ، 20- 10 و 40- 20 سانتي‌متري) نمونه‌برداري گرديد و در مجموع تعداد 200 نمـونـه خاك تهيه شد. ‌غلظت نيكل، منگنز و كادميوم قابل استخراج با DTPA در نمونه‌هاي خاك، اندازه‌گيري شد. هم‌چنين غلظت كل نيكل، منگنز و كادميوم در اندام‌هاي هوايي36 نمونه از هجده نوع محصول كشاورزي عمده در اين مناطق اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه، حداكثر غلظت نيكل و منگنز قابل استخراج با DTPA در شمال شرق منطقه و در لايه 5-0 سانتي‌متري خاك بوده است ( به ترتيب 2/4 و 312 ميلي گرم در كيلوگرم خاك). غلظت اين دو عنصر در لايه‌هاي 10- 5، 20-10 و 40-20 سانتي‌متري خاك كاهش يافته است ( به ترتيب 7/2 ، 7/2 ،1/2 و 200 ،212 ،146 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك). غلظت نيكل و كادميوم در اندام‌هاي هوايي محصولات كشاورزي منطقه در حد تشخيص دستگاه جذب اتمي نبود ولي غلظت منگنز در اندام هوايي برنج 6/716 ميلي‌گرم در كيلوگرم ماده خشك گياهي بود كه در مقايسه با استاندارد آژانس حفاظت محيط زيست آمريكا (حدود 100- 15 ميلي‌گرم در كيلوگرم ماده خشك گياهي) بالا بوده است(24).