نظريه سلولي اخلاق با تاكيد بر آراي علامه طباطبايي

Cell Theory of Morality with an Emphasis on Allameh Tabatabai's Views

در تئوري هاي متنوعي كه در حوزه فرااخلاق مطرح است، اصول اخلاقي در يكي از دو راهي جهان شمولي يا جهان ناشمولي قرار مي گيرد. اما نگارنده در اين جستار تلاش كرده تا راه سومي باز كند؛ راه سومي كه در آن، اخلاق به مثابه سلولي زنده تلقي شده مشتمل بر هسته و سيتوپلاسمي كه بحسب حضورشان در بافت (=دين) و سيستم خاص (=زيست بوم و زيست نوع انساني)، ظهور مصداقي متفاوتي پيدا مي كند؛ البته اين سلول اخلاقي در همه بافت ها و سيستم ها هسته سخت غيرفروكاهشي جهان شمول دارد، اما اين هسته بحسب دين و زيست بوم هاي متفاوت و زيست نوع هاي مختلف، ظهور متفاوت پيدا كرده؛ ظهوري كه قدر مشتركي با هسته اوليه و تفاوتهايي با آن دارد؛ هسته هاي جديد، بحسب مفهوم و فضايل چهارگانه و عينيت آنها مشترك با هسته اوليه و بلحاظ مصاديق جديدش، هويت غيرجهان شمول دارد و متفاوت با هسته اوليه است؛ همانند سلول زنده كه در بافت ها و اندام هاي مختلف، ظهور و كاركردهاي آن تغيير مي يابد. بنابراين پرسش پايه اين جستار عبارت است: چگونه مي توان اخلاق را از ديدگاه علامه طباطبايي هم جهان شمول و هم وابسته به زيست بوم و زيست نوع و غيرجهان شمول دانست؟ دستاوردهاي اين پژوهش عبارتند از: نظريه سلولي مستنبط از علامه طباطبايي سه هسته متنوع دارد كه اخلاق بحسب هسته نخست، جهان شمول و غيرفروكاهشي است، اما بلحاظ مصاديق متفاوت هسته دوم و سوم، غيرجهان شمول، يعني، منطقه اي، گروهي و گاهي شخصي است. گفتني است: نظريه اخلاقي ياد شده بحسب هسته سخت يك و دو هيچ يك از مختصات و الزامات نسبي گرايي اخلاقي را واجد نيست. همچنين، رفتار هايي كه در نظريه هاي اخلاقي رايج از مصاديق كارهاي افراطي است در نظريه سلولي، مي تواند براي گروهي، رفتار افراطي و براي طيفي ديگر متعالي و ضروري باشد

The various theories in the field of meta-ethics dissolve when they are reduced to moral principles which lie ultimately at the junction of being either universal or non-universal. The present article is an attempt to introduce a third alternative which is different from the other two. The third alternative treats morality as a living cell with a non-reducible core. The core consists of dos and don’ts. It expands or retracts; in other words, it gets stringer or weaker depending on its presence in the context of religion, ecosystem and the kind of human being. The moral cell has a universal hard core in all different contexts though its realization in different contexts is not universal. The aim is to answer to the following basic question: How can ethics be both universal and non-universal for Allameh Tabatabai? The study concludes that Allameh Tabatabai’s cell theory include four diverse cores. The first core is non-reducible and universal, while the other three can take different realizations and in this sense they are local and non-universal. Some of the decrees and accessories of the cell theory include: first, the division of morals to conventional ethics and transcendental ethics; second, the diversity of recognition and moral judgment; third, the resolution of conflict between pun dependence of religion and morals and independence of the two from each other; fourth, revocation of fixed lines between the necessary, hermaphrodite and extremist sacrificial treatments; and fifth, the substantial difference between moral cell theory and moral relativism