همخواني توحيد با وحدت وجود عرفاني

Consistency between Monotheism and Mystical Unity of Existence

در اديان توحيدي، تفسير اصول و عقايد آن شريعت (به ويژه مسئله توحيد) از لحاظ عقلي از دغدغه هاي اصلي پيروان اديان است. در اين ميان، گروهي به تحميل و تطبيق انديشه هاي خود به باورهاي ديني اقدام كرده (و گروهي نيز متهم اند) و اين امر اختلافي ريشه دار در بين دانشمندان ديني پديد آورده است. يكي از مسائل بحث انگيز در گزاره هاي ديني، مباحث توحيدي تبيين شده از سوي برخي دانشمندان (مانند فقها و متكلمان و...) و تبيين توحيدي ارائه شده در عرفان نظري (و اسلامي) با نام وحدت وجود (يا وحدت شخصي وجود) است. با بررسي هايي انجام شده -گرچه در مورد مساله وحدت وجود مقالات و كتبي علمي به رشته تحرير در آمده اما - در خصوص اين مساله(نسبت وحدت وجود با روايات و آيات وحياني ) مطالبي به صورت جسته و گريخته مطرح شده اما در قالب وشكل پژوهشي آكادميك چنين كاري صورت نگرفته است از اين رو هدف اصلي نويسنده در اين مقال آن است كه با شيوه تحليل عقلي و تامل در منابع نقلي و بيان آيات و روايات (متناسب با عناوين عرفاني در مقامات و عوالم مختلف) به بررسي و تطبيق اين آيات و روايات (و نيز ادعيه) با مسائل عرفاني پرداخته و بر عدم تهافت (ادعايي از سوي برخي مخالفان) ميان مسائل عرفاني و شريعت تاكيد نمايد.

In monotheistic religions, the interpretation of the principles and beliefs of the sharia (in particular the issue of unity) from an intellectual perspective has been among the major concerns of the followers of these religions. In the meantime, a group of thinkers have imposed (a second group is suspected to have imposed) their own views on religious beliefs, and this has created deep-rooted differences among religious scholars. One of the monotheistic controversial issues among the religious propositions, as delineated by scholars (such as theologians and Jurisprudents) is the proposed monotheistic explanation in theoretical mysticism (Islamic) under the name of unity of existence (or unity of personal existence). With studies done, we can acknowledge that there are a large number of articles and academic books on the topic of unity of existence, however, with regard to the affinities between the unity of existence and the Islamic traditions and revealed verses, the intellectual scholarship is patchy. Therefore, the present study is aimed at examining the commensurability of this mystical issue with the Quranic verses and Islamic traditions adopting a rationalistic perspective along with reflection on the traditional sources and Quranic verses. The conclusion stresses on the lack of validity of the alleged incoherence between the mystical issues and sharia.