بررسي تعالي و حضور در مثنوي معنوي

The Study of Transcendence and Immanence in Masnavi maanavi

تعالي و حضور به عنوان دو بعد تشخص خداوند، همواره از مهم ترين مباحث وجودشناسي الهياتي، محسوب شده اند. در گرايشهاي مختلف فكري و عقيدتي در دين اسلام نيز اين مسئله، همواره مورد بحث و اختلاف نظر قرار گرفته است. بيشتر اين بحثها، از آيات قرآني نشات گرفته، چرا كه در قرآن از خداوند، با اين دو بعد، ياد شده است. متصوفه نيز در عرفان نظري، در بحث وجودشناسي، به اين مسئله پرداخته اند. در اين ميان، مولوي كه از بزرگترين عرفاي تاريخ اسلام محسوب مي شود، در مثنوي خويش كه در آن مباني فكري خود را بيان داشته، به هر دوي اين ابعاد وجودي خداوند پرداخته است و خود قائل به تعالي حق در عين حضور حضرتش در اين جهان است. اين پژوهش بر آن است تا ضمن مفهوم شناسي تعالي و حضور، اين مفاهيم را در مثنوي بررسي نمايد و سپس با تبيين و تحليل چگونگي جمع بين تعالي و حضور خداوند در عرفان مولوي، به نگرش وي در باب اين موضوع، دست يابد.

Transcendence and immanence, as two dimensions of recognition of God, has always been considered as the most important theological issues of ontology. In different trends of thought and conscience in Islam, transcendence and immanence have also been discussed as a controversial issue. Most of these discussions have their origin in the holy Quran, because God is mentioned with these two dimensions in the Qur’anic verses. Sufi mysticism has discussed this issue in the context of ontology. In the meantime, Molavi, the greatest mystic of the seventh century, has dealt with these issues in Masnavi in hich he has stated the principles of his thoughts. He himself adheres to the transcendence of God and simultaneously His immanence in this world. The present study tries to conceptualize transcendence and immanence and contextualize them in Masnavi in order to explain their integration in Molavi's mysticism.