ردگان‌ شناسي ساز و كارهاي تصريحِ شناختي در ترجمه: رهيافتي نوين

Toward a Cognitive Taxonomy for Explicitating Shifts in Translation

در اين پژوهش مي‌كوشيم سازوكارهاي تصريح ترجمه‌اي را با عطف توجه به بنيادهاي شناختي آن و در چهارچوب عمليات‌هاي تعبيرگري شناختي شناسايي و صورت‌بندي كنيم. در همين راستا با فهم تصريح به مثابۀ نوعي تصميم كاربردشناختي و با پذيرش نقش برسازندۀ تعبيرگري در معني (لانگاكر 2008) تصريح دگرگشتي تلقي شده است كه بر حسب آن، شيوۀ كاربست يك عمليات تعبيرگريِ شناختي در متن مبدا، به شيوه‌اي ديگر در متن مقصد دگرگون شود. كاركرد اين دگرگوني كاهش زحمت پردازشي و تامين دسترسي آسان‌تر و سريع‌تر به به آن چيزي است كه در تفسير مترجم، «معنيِ متن» تلقي شده است. مبتني بر اين صورت‌بندي، و با عنايت به ديدگاه كرافت (2009) مبني بر اينكه تعبيرگري با هدف برقراري ارتباط و تحقق موفقيت‌آميز كنش اطلاع‌دهندگي صورت مي‌پذيرد، 10 سازوكار تصريحِ شناختي و اقسام فرعي آنها در چهارچوب چهار عمليات‌ تعبيرگري اصلي، يعني گزينش، قضاوت، نظرگاه و برساختن، و زيرمقوله‌هاي آنها شناسايي و معرفي شده‌اند. اين سازوكارها، وقوع تصريح را نه در سطح واژگان و ساختار، كه در حوزۀ فرايندهاي مفهوم‌پردازي و متناسب با انگيزه‌هاي شناختيِ وقوع‌شان شناسايي مي‌كنند. از رهگذر تحليل كيفي نمونه‌هاي سنخ‌نما شيوۀ عملگري سازوكارها تشريح شده است.

The aim of this research is to study the borrowing of Persian conjunctions by speakers of Azerbayjani Turkish and its effect on their language. Data were collected from Azerbayjani Turkish resources and its speakers in Ardabil province. Data analysis based on linguistic and non-linguistic criteria of borrowing/code-switching differentiation shows that the majority of Persian conjunctions have been borrowed by Azerbayjani Turkish and some of them appear as code-switched elements in bilinguals’ speech. The findings correspond to Myers-Scotton’s view confirming borrowing/code-switching continuum as a mechanism for accomplishment of borrowing process. Speakers of Azerbayjani Turkish borrow Persian conjunctions to combine their language clauses. They do not substitute Persian compound sentence structures with those from their native language ones and they use the structures of both due to pragmatic reasons. The results match the second level of Thomason & Kaufman’s (1988) borrowing hierarchy supposing slight and limited changes to conjunction borrowing.