بررسي و تطبيق توحيد افعالي در آيات و روايات با نظام وجود شناختي عرفاني

The Study of the Unity of Divine Acts in the Holy Quran and Islamic Traditions and Its Conformity with Mystic Ontology

توحيد افعالي هم از نظر فهم علمي و هم به لحاظ عملي و هم به جهت تعارض ظاهري آن با اراده انسان مسئله اي چالشي است. اشاعره، آن را بر اراده انسان مقدم دانسته و قائل به جبر او در افعالش شدند و معتزله جانب اراده انسان را گرفته و قائل به تفويض شدند و تنها، اماميه، پيرو تفسير بزرگان خود، اراده انسان را در كنار توحيد افعالي و اراده الهي، به صورت ديدگاه «امر بين امرين» پذيرفتند. ديدگاه فلاسفه و عرفا به ديدگاه اماميه نزديك است اما عرفا در مبحث وحدت وجود عنايت خاصي به اين مسئله، داشته و به تفسيري دقيق تر از آن چه ديگران بيان كرده اند اعتقاد دارند. يعني اثبات اراده در انسان به عنوان تجلي صفت (يا اسم) الهي در او. هدف ما در اين نوشتار كه با روش تحليلي و با مراجعه به منابع كتابخانه اي صورت مي گيرد آن است كه اين توحيد از منظر عرفاني كه تابعي از مساله وحدت وجود است با تكيه بر آيات و روايات تبيين گردد.

Unity of Divine Acts is a challenging issue not only because of its scientific understanding and practical considerations but also because of its apparent conflict with human will. Asharites gave priority to the Divine Acts over human will and Mutazilis took side with human will and delegation. It is only Imamiah followers who, in pursuit of the interpretation of their elders, accept human will parallel to Unity of Divine Acts and Divine Will, according to the perspective of “a command in between two commands”. The philosophers’ and Gnostic’s perspective is very close to the Imamiah perspective. But Gnostics have attended tothis issue more closely and provided a more accurate interpretation of oneness of existence in the sense of providing proof for human will as the manifestation of the divine attribute (or name). Adopting a library research method, the present paper aims to explain the unity of existence from a mystic perspective relying on Quranic verses and Islamic traditions.