نابرابري‌هاي اجتماعي در كتاب‌هاي درسي دورۀ مشروطه (مطالعۀ موردي: تعليم الاطفال، كتاب علي، تأديب الاطفال و تربيت نسوان)

Investigating Social Inequalities in the School Textbooks of the Constitutional Period (Case Study: Ta’lim-ol-Atfal, Ketab Ali, Ta’dib-ol-Atfal and Tarbiyat nesvan

نابرابري‌هاي اجتماعي را مي‌توان به سه حوزۀ نابرابري‌هاي طبقاتي، جنسيتي و قوميتي تقسيم كرد. بسياري از نمونه‌هاي آن در اسناد و منابع باقي‌مانده از ادوار مختلف تاريخي قابل مشاهده است. در اين بين اهميت توجه به مطالب مندرج در كتب آموزشي نيز به اين دليل است كه آن‌ها منعكس كنندۀ نوع باورهاي جامعه براي چگونگي اجتماعي شدن افراد و نقش پذيري اجتماعي آنان است. اين پژوهش بررسي موضوع نابرابري‌هاي اجتماعي در كتب درسي دورۀ مشروطه (1290-1274 شمسي)را مورد بحث خود قرار داده است. پژوهش حاضر به روش اسنادي و با تأكيد بر دو فن تحليل محتوا و بافت موقعيت كلمات گردآوري شده است. اين تحقيق مي‌كوشد تا به پرسش‌هايي چون نابرابري جنسيتي در كتاب‌هاي درسي دورۀ مشروطه، نقش مفهوم جنسيت در نوع اجتماعي شدن افراد به خصوص دختران و بررسي مهم‌ترين نقش‌هاي ترسيمي براي آنان در اين كتب درسي، پاسخ دهد. در اين منابع آموزشي نوع رابطۀ نقش‌هاي زنان در رابطه با نقش‌هاي مردان به سه دستۀ 1-نقش‌هاي وابستۀ زن به مرد 2-نقش‌هاي داراي مساوات ميان زن و مرد و 3-استقلال نقش زنان از نقش مردان قابل مشاهده است؛ نتيجۀ بررسي‌ نشان مي‌دهد كه در منابع آموزشي اين دوره تنها در كتاب تربيت نسوان مي‌توان نمونۀ استقلال نقش و عدم وجود نابرابري‌هاي اجتماعي را مشاهده كرد

Social inequalities may be divided into three categories, namely class, gender and ethnic inequalities. Many representations could be found in the documents and sources remained from different historical periods. The importance of paying attention to the contents of school books lies in the fact that they reflect the dominant beliefs of the society regarding the socialization of individuals and their social role-taking. The current study focuses on the social inequalities found in school textbooks of the constitutional period (1895-1911). This is a documentary research which has been conducted through content analysis and situational context of words aims to address questions such as gender inequality in the school textbooks of the constitutional period, the role of the concept of gender in the kind of socialization experienced by individuals especially girls, and the most important roles expected of them. In these textbooks, the type of relationship of women’s roles with the role of men is seen in three categories: 1- the roles of women depending on men, 2- the roles equal between men and women, 3- independence of women’s roles from men. The results of the researchers’ investigation in this study indicated that the instances of role independence and lack of social inequalities could only be seen in the book entitled Tarbiyat nesvan (The Education of Women)..