ارتباط بينامتني ديوان حافظ و آثار روزبهان بقلي

Analysis of Mystical Quality of Language of Attar Poems

ژوليا كريستوا بينامتنيت را گذر از نظام نشانه به نظام‌هاي ديگر مي‌داند. از اين زاويه متن نه هم‌چون ذخيره‌‌اي از معاني ثابت، بلكه در مكان تعامل پيچيده‌‌اي بين متن‌هاي گوناگون قرار مي‌گيرد. نظرية بينامتنيت با ژرار ژنت وارد حوزة ساختارگرايي شد. ژنت بر خلاف كريستوا با در نظر گرفتن خاستگاه به دنبال تعين و تثبيت معنا در متون بود. بر اين اساس متن معناي خود را از طريق رابطه‌‌اش با ديگر متون آشكار مي‌كند. آثار روزبهان از متوني است كه با اتكا به آن مي‌‌توان معناي برخي از دال‌‌هاي سيال در ديوان حافظ را تثبيت ‌‌كرد. اين پژوهش با مركزيت عشق و معشوق به تعامل بين حافظ و روزبهان پرداخته ‌‌است. بررسي تصاوير و كنش‌‌هايي كه از معشوق ارائه‌‌ مي‌شود در نوسان بين تنزيه و تشبيه بنيان‌‌هاي اساطيري مشتركي را نشان ‌‌مي‌‌دهد. از سويي افعال معشوق و برخوردش با عاشق از دو الگو در عشق (حلاج و شيخ صنعان)، كه هر دو مورد توجه حافظ و روزبهان بوده‌‌اند، تبعيت‌‌ مي‌كند.

Positivist objectivism is the dominant approach in the language of science in the twentieth century but this factor has created difficulties in the language of religion, which deals with the sacred and non-experimental matters. Analysis of religious propositions with standard implementations that only considers the meaningful statements, which have external examples, causing the language of religion and mysticism to be seen as a nonsensical language. But this language has its own rules and games, understanding which requires a phenomenological view. In this study we have tried, in addition, to define mysticism, reducing it to a mystical experience, and show indicators and aspects of it in language that has carriers for any connection. For this purpose, poems of Attar Elahi-Nameh (Letter to God), Mantiq al-Tayr (Logic of Flight) and Mosibat-Nameh (Letter of Lamentation) are investigated. The results reveal that Attar’s mystical poems, before having paradoxical quality and allegorical styles, in the meaning of symbolic mysticism, have an educational quality and conscience, and is yet to reach the criteria of becoming a mystical experience.