مطالعه اجزاي عملكرد و صفات زراعي در برخي از فاميل‌هايF3 بزرك (Linum usitatissimum L.)

Study of Seed Yield and Agronomic Characters in Some F3 Families of Flax (Linum usitatissimum L.)

به‌منظور ارزيابي اجزاي عملكرد و صفات زراعي در برخي از فاميل‌هاي F3 حاصل از تلاقي‌هاي مختلف بزرك (L. Linum usitatissimum)، اين آزمايش در سال 1393 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا و در آن 50 فاميل F3 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بين فاميل‌هاي F3 از لحاظ كليه اجزاي عملكرد، عملكرد دانه در بوته و عملكرد دانه در واحد سطح تفاوت معني­داري وجود داشت. دامنه تغييرات عملكرد دانه در واحد سطح از 622 (فاميل 32) تا 2212 كيلوگرم در هكتار (فاميل 37) بود. روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته و عملكرد دانه در بوته در فاميل‌ها نيز به‌ترتيب بين 82 تا 97 روز، 38 تا 3/71 سانتي‌متر و 27/1 تا 71/3 گرم تغييرات نشان داد. ضريب تغييرات ژنتيكي براي بيشتر صفات مقداري كوچك­تر و يا نزديك به ضريب تغييرات فنوتيپي بود، بنابراين تنوع موجود براي صفات مورد بررسي بيشتر منشأ ژنتيكي داشته و اين موجب برآورد وراثت­پذيري عمومي متوسط تا نسبتاً بالايي (بين 7/45 تا 8/86 درصد) براي صفات شد. بيشترين و كمترين ضريب تغييرات به‌ترتيب مربوط به عملكرد دانه در واحد سطح و تعداد روز تا گل‌دهي كامل بود. تجزيه خوشه­اي، فاميل‌هاي مورد مطالعه را براساس صفات زراعي به چهار گروه مجزا تفكيك كرد كه گروه­هاي 2 و 4 داراي بيشترين اجزاي عملكرد و در نتيجه عملكرد دانه در واحد سطح بودند. به‌طوركلي نتايج اين مطالعه نشان داد كه اكثر صفات مورد بررسي از جمله عملكرد دانه و اجزاي آن از تنوع ژنتيكي بالايي برخوردار بودند و انتخاب مي‌تواند موجب بهبود ژنتيكي آنها شود.

In order to study seed yield components and agronomic traits in some F3 families of flax (Linum usitatissimum L.), this experiment was conducted in 2014 at the Research Farm of Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran. In this experiment, 50 families of F3 generation derived from different crosses were evaluated in a randomized complete block design with two replications. The results showed that there were significant differences among the families for all yield components, seed yield per plant and seed yield per plot. The means of seed yield per plot for the families ranged from 622 (family of 32) to 2212 kg/ha (family of 37).The range of days to maturity, plant height and seed yield per plant in families was 82 to 97 days, 38 to 71.3 cm and 1.27 to 3.71 g, respectively. The coefficient of genetic variation for most of the studied traits were slightly smaller or very close to those of phenotypic ones, indicating that most of the observed variation for these traits were due to genetic factors, and thus a moderate to relatively high broad-sense heritability (45.7 to 86.83%) was observed for those traits. The highest and lowest genetic variations were observed for seed yield per plot and days to flowering, respectively. Cluster analysis based on the agronomic traits separated the families into 4 distinct groups, in which the 2nd and 4th groups had the highest mean of seed yield components and, thus seed yield per plot. Generally, the results showed that there was high genetic variation for the studied traits including seed yield and its components and selection can be effective to improve these traits.