كليدواژه :
تاريخچه پزشكي , تاريخچه روانپزشكي , پزشكان دوران اسلامي , ايران باستان
چكيده فارسي :
طب قديم ايران كه از دوران ساسانيان به اعتبار مدرسه طب جندي شاپور شهرتي جهاني داشت، در آغاز تمدن اسلامي، با ظهور مشاهيري همچون محمد ذكرياي رازي، علي بن عباسي مجوسي اهوازي، ابوعلي سينا، سيد اسماعيل جرجاني و سايرين به اوج ترقي رسيد.
اين بزرگان با تأكيد بر جنبه مشاهده و آزمايش هاي باليني، ضمن اين كه طب را از بحث هاي فلسفي خارج ساختند، روش هاي فلسفي يا به عبارتي، استفاده از اصول علم منطق را در تجزيه و تحليل مشاهدات و يافته ها، اساس دانش پزشكي قرار دادند. در نتيجه ديدگاهي را در طب اختيار كردند كه بر پايه دانش هاي امروزي مي توان آن را ديدگاه روان - تني ناميد. جرجاني در اين باره مي گويد: در وحله اول طبيب بايد از مزاج اصلي بيمار و سير آن در طول عمر مطلع شود و از خوي و عادتها و اعراض نفساني غالب بر او ماننده شادي ها و غم ها و خشنودي و مانند آن اطلاع حاصل كند.
با اتخاذ چنين ديدگاهي روشن است كه جنون يا ديوانگي به معناي حلول ديو يا جن يا ارواح خبيثه در بدن (مانند آن كه در اروپاي قرون وسطي ديده مي شود)، جايگاهي در طب قديم ايران نداشته، اختلالات رواني را ناشي از اختلال عمل مغز ميدانستند و از اين رو براي رفع آن از درمان هاي طبي استفاده مي كردند.
جالب اين كه اين نظر منحصر به علم طب نبوده و همچنانكه از متون قديم ادب فارسي بر مي آيد موضوع بيمار بودن ديوانگان مورد پذيرش همگان بوده است.
چكيده لاتين :
Medicine in Iran in the early Islamic period (comparable to the 6th -10th centuries A.D.) has been reviewed briefly. The distinguished physicians of that period, like Razes (830-892 , A. D.). Avicenna (865-925, A.D>), Georgeani (1041-1136, A.D.) and others made distinction between medicine and philosophy employing latter in the service of medicine, They exercised the principles of Logic in the nalysis of medical findings (the observable facts) and in their experimentations. This, resulted in to postulate the advantageous workable view of what is known today as psycho-somatic approach to the medicine: In this respect, Georgeani states that the medical man, first, must know the substantial temperament of his patient and its mode of progression throughout the life he should ascertain the types of the predominan mood, habits and temper, and recognize whether he is happy, joyful, sad etc. Having adopted this point of view, it ensues then, that they were looking at mentally ill person not as somebody who is posessed by evil spirits (as it was the case in the middle ages in Europe) but they believed that mental illnesses are a product of the malfunctioning brain, and consequently in need of medical treatment. It is of interest to note that there can also be found evidences in the old Persian literaure indicating the presence of a similar opinion among laymen as well.
