مطالعه مرفولوژيك زنبور عسل معمولي (Apis mellifera L.) در ايران

Morphological Study of Honeybee ( Apis mellifera L.) in Iran

تعيين وضعيت ژنتيكي موجودات زنده، اولين قدم براي برنامه‌ريزي اصولي اصلاح نژاد آنها مي‌باشد. طي سالهاي 75-1371 براي مشخص شدن اين وضعيت در زنبور عسل موجود در ايران، تلاش شد با استفاده از خصوصيات ظاهري،‌ وضعيت توده زنبور عسل معمولي ايران مشخص شده و رابطه آن با نژادهاي جهان تعيين گردد. براي اين منظور، اندازه‌گيري دوازده خصوصيت ظاهري روي بيش از 13000 زنبور كارگر برداشت شده از 1320 كلني مربوط به 212 زنبورستان، 104 شهرستان و 25 استان كشور و نيز 7 صفت ظاهري روي بيش از 900 زنبور عسل نر برداشت شده از 403 كلني مربوط به 111 زنبورستان، 42 شهرستان و 10 استان كشور، با استفاده از روش بين‌المللي روتنر انجام شد. تجزيه و تحليل آماري نتايج به دست آمده با استفاده از روش تجزيه به مولفه‌هاي اصلي (PCA)، نشان مي‌دهد كه توده زنبور عسل موجود در ايران همان زنبور عسل نژاد ايراني (Apis mellifera meda) است و از نژادهاي اروپايي وارد شده به ايران مثل كارنيولان، ايتاليايي، قفقازي و حتي نژادهاي آناتولي، سوري، يمني و مصري فاصله زيادي دارد. واردات نژادهاي بيگانه در گذشته، به دليل پايداري نژاد ايراني و عدم واردات ملكه در دهه اخير، تأثير قابل ملاحظه‌اي روي آن نگذاشته و اين نژاد هويت خود را از دست نداده است و حتي در سالهاي اخير، خصوصيات نژاد ايراني در مقايسه با نژادهاي مذكور، بيشتر تثبيت گرديده است.

The first step in fundamental breeding of any living organism is the determination of its genetic make-up. To investigate the genetic make-up of the European honeybee (Apis mellifera L.) in Iran, some research attempts were made during the years 1992-1996 in which the bee's relationship with some exotic races were determined through the application of morphological methods. For this purpose 13000 samples of worker bees from 1320 colonies of 212 apiaries in 104 cities at 25 provinces were taken and twelve morphological characters were measured by using the international method (Ruttner, 1978). Furthermore, seven morphological characters of 900 drone samples taken from 403 colonies of 111 apiaries in 42 cities at 10 provinces were studied through the same method. The principle component analysis (PCA) was used for statistical analysis of the data obtained. The results indicated that the existing populations of honeybees under study were of the Iranian honeybee race (Apis mellifera meda) which were completely distinguishable from those of imported races such as A.m. carnica, A.m. ligustica, A.m. caucasica and exotic races such as A.m. anatoliaca, A.m. syriaca A.m. yemenitica and A.m. lamarkii. The imported races had not had great genetic impact on the Iranian race, as the Iranian honeybees have had good consistency and stability. In addition, import of the exotic queens has been ceased in the last decade.