نقش هيجان پذيري و توانايي خودمهارگري در تبيين رفتارهاي پرخطر در دانش آموزان

The Role of Emotionality and Self-control Ability in Explaining Risk Behaviors in Students

زمينه و هدف: مفهوم گسترده رفتار پر­خطر، دامنه­ اي از رفتار­ها را در بر­مي ­گيرد كه نه‌تنها براي فرد داراي رفتار­هاي پر­خطر و افراد مهم زندگي وي زيان­­ هاي جدي به بار مي ­آورد، كه باعث صدمه غيرعمدي به افراد بي­گناه ديگر نيز مي­ شود. پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش هيجان­ پذيري و توانايي خودمهار­گري در تبيين رفتار­هاي پرخطر در دانش ­آموزان انجام شد. روش: طرح پژوهش توصيفي، از نوع همبستگي بود. جامعه شامل تمامي دانش ­آموزان دختر دبيرستاني مشغول به تحصيل در مدارس ناحيه 2 آموزش و پرورش شهر رشت در سال تحصيلي 95-1394 بودند كه 250 نفر از آنها با روش نمونه ­گيري در دسترس انتخاب شدند. براي جمع ­آوري داده ­ها از پرسشنامه ­هاي هيجان­ خواهي (زاكرمن، 1971)، خودمهار­گري (تانجي، باميستر و بون، 2004)، و رفتار­هاي پرخطر (زادمحمدي و همكاران، 1390) استفاده شد. تحليل داده ­ها با استفاده از روش همبستگي و رگرسيون چندگانه انجام شد. يافته ­ها: نتايج آزمون همبستگي نشان داد كه بين خودمهار­گري و هيجان­ پذيري با رفتار­هاي پرخطر رابطه وجود دارد (0/01>p). نتايج تحليل رگرسيون نشان داد هيجان ­پذيري و خودمهار­گري مي­ توانند 12 درصد از رفتار­هاي پرخطر را پيش­بيني كنند (0/0001>p). نتيجه ­گيري: هيجان­ ها خيلي سريع ­تر از منطق و شناخت آشكار مي­ شوند بنابراين مي­ توانند زمينه ­ساز بروز رفتارهاي پرخطر مي ­شوند اما خودمهارگري با كمك به تنظيم هيجان­ ها به شيوه­اي مناسب و تعديل آنها در كاهش رفتارهاي پرخطر نقش دارد.

Background and Purpose: The broad concept of risk behavior is including a series of behaviors which brought serious losses not only for involved person and important people in his life, but is caused inadvertent damage to innocent people. The most common risky behaviors are including risky driving, running away from home, substance abuse, risky sexual behaviors, alcohol and drugs, smoking, unhealthy dietary habits and lack of physical activity. Generally according to importance of prevention of risky behavior in adolescents, present research aims to investigate the role of emotionality and self-control ability in explaining risky behavior in female high school students. Method: The design of this study was descriptive with correlational method and the research population included all female high school students in Rasht in the academic year 2015-2016, 250 of whom were selected by convenient sampling method. Zuckerman's trait sensation-seeking scale (1971), self-control questionnaire (Tanji & Bamister (1994), and risky behavior questionnaire (Zadeh Mohammadi, Ahmad Abadi & Heydari, 2010) were used as a research tools. Data analysis was performed using correlation and multiple regression. Results: Analysis of present research indicate there is a significant relationship between self-control and emotionality with risky behaviors (p<0/01). The results indicate emotionality and self-control can predict 12% of risky behaviors (p<0/0001). Conclusion: Emotions are revealed much faster than logic and cognition, so they can lead to high-risk behaviors, but self-control by helping to regulate emotions in an appropriate manner and modifying them reduces risky behaviors.