كارايي انتخاب مستقيم و غير مستقيم براي بهبود عملكرد دانه در گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)

Direct and indirect selection responses for seed yield and its components in

براي بهبود صفت پيچيده‌اي مانند عملكرد، يكي از مؤثرترين روش‌ها در گزينش ژنوتيپ‌هاي مطلوب، استفاده از شاخص-هاي انتخاب مي‌باشد. در اين پژوهش، به منظور ارزيابي كارايي روش‌هاي مختلف انتخاب، 83 ژنوتيپ خارجي به همراه 17 ژنوتيپ داخلي گلرنگ در سال زراعي 90-1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان، به صورت طرح لاتيس ساده 10×10 در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. شاخص‌هاي انتخاب اسميت- هيزل و پسك- بيكر بر اساس صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه و همچنين پاسخ‌هاي مستقيم و همبسته اين صفات به همراه عملكرد دانه محاسبه شدند. كارايي انتخاب براي بهبود عملكرد دانه از طريق انتخاب براي صفت تعداد طبق در بوته بيشترين مقدار بود، بنابراين صفت تعداد طبق در بوته مي‌تواند به عنوان يك معيار انتخاب مناسب جهت بهبود عملكرد دانه مد نظر قرار گيرد. با توجه به مقادير بالاي همبستگي سه شاخص محاسبه شده با عملكرد دانه و همچنين بالا بودن تخمين‌هاي كارايي انتخاب غيرمستقيم از طريق اين شاخص‌ها نسبت به انتخاب مستقيم براي عملكرد دانه، استفاده از اين شاخص‌ها مي‌تواند جهت بهبود عملكرد مؤثر باشد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه راندمان شاخص اسميت- هيزل براي بهبود هم‌زمان صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه از شاخص پسك- بيكر بيشتر بود بنابراين پيشنهاد مي‌شود اين شاخص براي بهبود همزمان صفات استفاده گردد.

Breeding based on selection indices is an effective method for improving complex traits such as yield. To assess the efficiency of different selection method, 83 exotic along with 17 Iranian safflower genotypes were evaluated at the research farm of Isfahan University of Technology using 10×10 simple lattice design with three replications in 2011. In this study, the selection indices of Smith-Hazel and Pesek-Baker were determined based on the number of capitulum per plant, number of seeds per capitulum and 1000-seed weight. Also response to selection and relative selection efficiency were estimated for traits under study and seed yield. The highest estimated selection efficiency for genetic improvement of seed yield was obtained via selection for number of capitulum per plant. Therefore, this trait can be used as an appropriate selection criterion for improvement of seed yield. The results showed that seed yield was highly correlated with each of these indices and the estimated efficiency of indirect selection via these indices was relatively high. Thus, it seems that these selection indices can be effectively used for seed yield improvement. Results of present study showed that the efficiency of Smith-Hazel indices for simultaneous improvement of number of capitulum per plant, number of seeds per capitulum and 1000-seed weight was higher than that of Pesek-Baker index.