سازه هاي مؤثر بر دانش كشاورزي پايدار و پايداري نظامهاي زراعي (مطالعه موردي گندمكاران در استان فارس)

Factors Influencing Sustainable Agricultural Knowledge and Sustainability of Farming Systems: A Case Study in Fars Province

در پژوهشهاي كشاورزي پايدار به جنبه‌هاي رفتاري كشاورزان و علل بروز يا عدم بروز رفتارهايي كه در جهت پايداري مي‌باشد، كمتر توجه شده است. هدف اين مطالعه 1) تعيين رابطه بين سازه‌هاي اجتماعي – اقتصادي و توليدي – زراعي در نظر گرفته شده با متغير ميزان دانش كشاورزي پايدار، 2) پيش‌بيني ميزان تغييرات متغير دانش كشاورزي پايدار بر اساس سازه‌هاي مذكور و 3) تعيين رابطه بين متغير دانش كشاورزي پايدار و ميزان پايداري نظام زراعي بوده است. روش تحقيق از نوع پيمايشي بوده و كشاورزان گندمكار استان فارس به عنوان جامعه آماري مورد مطالعه در نظر گرفته شده‌اند. از اين جامعه بر اساس روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي، تعداد 200 كشاورز گندمكار از 39 روستا، در شهرستانهاي منتخب اين استان به طور تصادفي انتخاب گرديده‌اند. يافته‌ها نشان داد كه متغير دانش كشاورزي پايدار با سازه‌هاي ميزان سواد، انگيزه پيشرفت، ميزان كل توليد گندم، ميزان دانش فني در زمينه روشهاي متداول توليد گندم، وضعيت اقتصادي، شيوه زراعت گندم، آموزشهاي ارائه شده از سوي مروجين كشاورزي و نظارت مسئولين مراكز خدمات كشاورزي بر مراحل مختلف زراعت گندم، همبستگي مثبت و معني‌دار دارد. نتايج حاصل از تحليل رگرسيوني چندمتغيري به شيوه مرحله‌اي نشان داد كه متغيرهاي مستقل دانش فني در زمينه شيوه‌هاي متداول توليد گندم، انگيزه پيشرفت، نوع نظام بهره‌برداري از زمين، ميزان سواد و شيوه زراعت گندم، قادرند بيش از 50% از تغييرات متغير وابسته دانش كشاورزي پايدار در بين گندمكاران را توضيح دهند. در بخش ديگري، علل نبودن رابطه معني‌دار بين متغيرهاي دانش كشاورزي پايدار و پايداري نظام زراعي از ديدگاه هايي همچون الگوي نشر نوآوريها و نوآوريهاي حفاظتي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. در پايان به ارائه پنج پيشنهاد كه حاصل يافته‌هاي اين پژوهش است، مبادرت شده است.

Studies on sustainable agricultural have not paid adequate attention to farmers' behaviour regarding sustainability. The objectives of this research were: 1) to determine the relationship between socio-economic and farming factors with “sustainable agricultural knowledge”, 2) to predict “sustainable agricultural knowledge” based on socio-economic and farming factors, and 3) to determine the relationship between sustainable agricultural knowledge and sustainability of farming systems. A survey research was used with a multi-stage cluster sampling technique to collect data for the study. In the first stage, 39 villages were selected in Fars Province. Then 200 wheat producers were randomly selected in these villages for interview. The findings indicated that there was a significant and positive correlation between “sustainable agricultural knowledge” with level of literacy, achievement motivation, amount of total wheat production, technical knowledge about wheat production, economic condition, wheat farming model, amount of supervision by Agricultural Service Centers, and educational services provided by extension agents. Stepwise multiple regression indicated that technical knowledge about wheat production, achievement motivation, type of land revenue system, level of literacy and wheat farming model (independent variables) explained more than 50 percent of variability in “sustainable agricultural knowledge”. There was no significant correlation between “sustainable agricultural knowledge” and “sustainability of farming systems”. Possible reasons for this lack of relationship have been discussed. Based on the findings of this study, recommendations are provided towards achieving a more sustainable agricultural system.