مدل سنجش فساد نظام بهداشت و درمان ايران

زمينه و هدف: همه كشورهاي دنيا بر اساس گزارش مراجع و نهادهاي بين‌المللي سنجش‌كننده فساد نظير سازمان ملل، بانك جهاني و سازمان شفافيت بين‌الملل كم و بيش با پديده فساد دست به گريبان هستند و هيچ كشوري را نمي‌توان يافت كه داراي نسبتي از فساد در خود نباشد. بر اساس گزارش‌هاي متنوعي كه سالانه و يا چند سال يك‌بار توسط سازمان‌هاي بين‌المللي منتشر مي‌شود، بخش‌هاي مختلف يك جامعه اعم از صنعت، تجارت، فرهنگ، حكومت، آموزش، بهداشت و... مي‌توانند با پديده فساد دست به گربيان باشند، هرچند كه ميزان فساد رايج در هر بخش و هر كشور متفاوت است، اما اختصاص‌يافتن گزارش‌هاي خاص به بخش بهداشت و درمان بيانگر اين امر بوده است كه مسأله فساد در نظام سلامت تمامي كشورهاي دنيا، به عنوان مشكل موجود امري جاري است. نظام سلامت جمهوري اسلامي ايران نيز از اين مشكل مبرا نبوده است، بايد مورد توجه و تأمل قرار گيرد و با مطالعه دقيق و منسجم، مسائل فساد درنظام سلامت كشور شناسايي و راه‌ حلي درخور براي آن يافته شود. در اين پژوهش، هدف ارائه مدلي جامع و معني‌دار جهت سنجش فساد در نظام بهداشت و درمان كشور است. روش: پژوهش حاضر در دو بخش و به صورت پژوهش تركيبي (كيفي ـ كمي) انجام شده است. بر اين اساس در بخش اول از روش پژوهش كيفي فراتركيب سندلوسكي و باروسو و در بخش دوم با استفاده از روش پيمايش نيز با بهره‌گيري از ارزيابي روايي محتوا (CVR - CVI)، تبيين مدل سنجش فساد ميسر گرديد. در ادامه به منظور كاربردي‌نمودن و ارزيابي مدل، تعداد 110 پرسشنامه بين كاركنان (كارمندان و مديران) نظام بهداشت و درمان به صورت نمونه‌گيري طبقه‌اي انتخاب گرديده بودند، توزيع و با استفاده از روش تحليل عاملي اكتشافي مدلسازي معادلات ساختاري تجزيه و تحليل انجام گرفت. يافته‌ها: فساد اداري در نظام بهداشت و درمان با توجه به مطالعات ميداني و اسنادي صورت گرفته، داراي ابعاد شش‌گانه از جمله، مالي، ارتباطي ـ تعاملي، سوء استفاده و تربيت نيروي انساني، دستگاه نظارتي، اسناد و سوابق و فرهنگ كار شناخته شد كه هر كدام داراي شاخص‌هاي خاص اندازه‌گيري هستند. بحث و نتيجه‌گيري: مدل تحقيق كه بر اساس تأثيرات متغيرهاي تحقيق اعم از متغير مستقل، وابسته حاصل گرديد، نشان داد بين مؤلفه‌هاي هر يك از متغيرها ارتباط مثبت و معني‌داري وجود دارد.