كاربرد مدل اعتقاد بهداشتي در ارتقاء آگاهي، نگرش و عملكرد مراجعين طرح غربالگري ديابت: يك كارآزمايي آموزشي

The Applied of Health Belief Model in Knowledge, Attitude and Practice in People Referred for Diabetes Screening Program: An Educational Trial

ديابت نوعي بيماري مزمن است كه مي تواند باعث عوارض جدي در سيستم گردش خون، سيستم عصبي، كليه ها، چشم ها و پاها شود و با درصد بالاي ناتواني و مرگ و مير همراه است. با توجه به عوارض و هزينه هاي اجتماعي و اقتصادي فراوان بيماري، غربالگري بيماري در سطح مراكز ارائه خدمات بهداشتي انجام مي گيرد. اين مطالعه با هدف بررسي كارآيي مدل اعتقاد بهداشتي در ارتقاء آگاهي، نگرش و عملكرد مراجعين طرح غربالگري ديابت در شهرستان سيرجان در سال 1392 انجام شد. مواد و روش ها اين مطالعه به روش كارآزمايي آموزشي انجام شد. جمعيت مورد مطالعه، 80 نفر از افراد بالاي 30 سال مراجعه كننده جهت غربالگري ديابت تحت پوشش مراكز بهداشتي درماني شهرستان سيرجان بودند، كه به طور تصادفي به دو گروه مداخله (40 نفر) و كنترل (40 نفر) تقسيم شدند. مداخله آموزشي طي دو جلسه 60 دقيقه اي انجام شد. اطلاعات از طريق تكميل پرسشنامه (حاوي 64 سئوال) طي مصاحبه مستقيم قبل از مداخله آموزشي و سه ماه بعد از آن، جمع آوري گرديد. داده ها با استفاده از آزمون مجذور كاي، آزمون دقيق فيشر، t مستقل و t زوجي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته ها پس از مداخله، نمرات آگاهي در هر دو گروه مداخله و شاهد افزايش يافت. اين يافته به علت اجراي برنامه هاي آموزشي معمول در آن مراكز بود. اما افزايش معني داري در نگرش و عملكرد فقط در گروه مداخله مشاهده گرديد. همچنين، منافع اما در گروه شاهد افزايشي نداشته و اختلاف معني داري مشاهده نگرديد. نتيجه گيري مدل اعتقاد بهداشتي در آموزش افراد بالاي 30 سال مراجعه كننده براي غربالگري ديابت موثر بود. بنابراين پيشنهاد مي گردد در كنار روش هاي آموزش سنتي از مدل اعتقاد بهداشتي استفاده گردد.

Diabetes is a chronic disease capable of causing serious complications affecting the circulatory and nervous systems, kidneys, eyes, and feet, and is associated with high rates of morbidity and mortality. Given the enormous economic and social burdens of diabetes, screening is performed in health care service centers.. This study was conducted to determine the effectiveness of the Health Belief Model (HBM) on, Knowledge, Attitude and Practice of people over 30 years old referred for diabetes screenings. Materials an‎d Methods This research was an educational trial study. Eighty people over 30 years old attending health centers in Sirjan town, were selected to participate in this study (40 in intervention group and 40 in control group). The intervention was conducted over two sessions in 60 minutes. Data were collected by a validated and reliable questionnaire (64 questions) before intervention and three months after that. Data was analyzed by chi-square, fisher's exact, paired t and independent t-tests. Results After intervention, knowledge scores significantly increased in both intervention and control groups, which were probably due to the routine education program in that center. But significant increase in attitude and practice was only observed in the intervention group. Also perceived benefits, perceived barriers and cues to action significantly increased in the intervention group compared to the control group (p<0.001). But, there was not any significant difference in the control group. Conclusion The Health Belief Model was effective in educating the people over 30 years old. Therefore, it is proposed traditional training methods along with the Health Belief Model in training people over 30 years old.