تحليل ويژگي‌هاي معتادين مواد مخدر با استفاده از رويكرد يادگيري تركيبي

پالايش و هدفمندسازي برنامه‌هاي پيشگيرانه و بازپرورانه اعتياد، كارايي اجراي اين برنامه‌ها را افزايش خواهد داد. با اين وجود، نقش روش‌هاي يادگيري و داده‌كاوي كمتر در اين حوزه مورد بررسي قرار گرفته است. هدف ﭘﮋوﻫﺶ حاضر، بررسي كاركرد روش‌هاي داده‌كاوي در تحليل، پالايش و گروه‌بندي جامعه هدف به منظور هدفمندسازي برنامه‌ها مي‌باشد. مواد و روش‌ها: در اين مقاله ابتدا يك چارچوب تحليلي ارائه مي‌شود. هدف اين چارچوب، شناسايي ويژگي‌هاي مؤثر در رفتار جامعه هدف، و هم‌چنين استخراج گروه‌هاي مختلف جامعه هدف و مشخصه‌هاي هر گروه مي‌باشد. به اين طريق مي‌توان برنامه‌هاي هدفمندي را در هر گروه اجرا نمود. اطلاعات معتادان مراجعه‌كننده به برخي مراكز ترك اعتياد شاهرود با استفاده از تركيبي از روش‌هاي داده‌كاوي در قالب چارچوب ارائه شده، تحليل مي‌شوند. براي شناسايي ويژگي‌هاي مؤثر، ابتدا گام انتخاب ويژگي (با استفاده از تركيبي از روش‌هاي تحليل همبستگي، درخت تصميم و استخراج قوانين) انجام مي‌شود. سپس داده‌ها با عنايت به ويژگي‌هاي انتخاب شده، خوشه‌بندي مي‌شوند. نتيجه خوشه‌بندي استخراج گروه‌هاي مختلف از جامعه هدف مي‌باشد. در نهايت از روش‌هاي كشف قوانين انجمني و رده‌بندي درخت تصميم براي تحليل داده‌هاي هر گروه و تعيين مشخصات آنها استفاده مي‌شود. نتايج: نتايج، نشان‌دهنده مؤثر بودن چارچوب پيشنهادي در تحليل و گروه‌بندي جامعه هدف است. به‌طور خاص ما بر روي دليل مراجعه به مركز ترك اعتياد تمركز كرده و ويژگي‌هاي مؤثر در اين زمينه را شناسايي مي‌كنيم. در ادامه با تكيه بر ويژگي‌هاي مؤثر شناسايي شده، گروه‌هاي مختلفي در جامعه هدف شناسايي كرده و مشخصه‌هاي هر گروه را با استخراج قوانين تعيين مي‌نماييم. اطمينان قوانين به‌دست آمده حداقل 84 درصد مي‌باشد. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش بيانگر نقش و اهميت روش‌هاي داده‌كاوي در اجراي هرچه بهتر برنامه‌هاي پيشگيري و درمان مي‌باشد. به طور خاص رابطه شرايط خانوادگي و اجتماعي فرد معتاد با دلايل مراجعه به مركز كه در مقاله استخراج شده است، مي‌تواند در طرح‌ريزي برنامه پيشگيري از اعتياد افراد مشابه و اقدام به درمان در افراد معتاد مؤثر واقع شود.

Refinement and targeting of addiction prevention and rehabilitation programs, will increase the efficiency of executing such programs. However, the role of learning and data mining methods are rarely studied in this area. The aim of this paper is to assess the performance of data mining methods in analysis, refinement and grouping of the community for targeting the programs. Methods: In this paper, first an analysis framework is introduced. The goal of this framework is indicating the features influencing behavior of the target community, and also deriving different groups from the target community along with specific characteristics of each group. This way, targeted programs can be executed in each group. The information of addicts referring to a number of Methadone maintenance treatment (MMT) centers in Shahrood, Iran are analyzed with a range of data mining techniques as guided by the proposed framework. To indicate the influential features, first the feature selection step (using a hybrid of correlation analysis, association rule mining and decision tree analysis) is performed. Next, the data is clustered considering the selected features. The result of clustering is extraction of different groups from the target community. Finally, a hybrid of association rule mining and decision tree algorithms are used to analyze data in each cluster and determine their characteristics. Results: The results show the effectiveness of the proposed approach in analysing and grouping the community. Specifically, we focus on the reason of referring to a MMT center and indicate influential features in this context. Next, leveraging the extracted features, we derived various groups from the target community and determine their characteristics by deriving rules. The confidence of the extracted rules is at least 84%. Conclusion: The results of this research insist on the significant role of the data mining techniques in improved execution of prevention and rehabilitation programs. Specifically, the relation of the addicts’ family and social conditions with the reason of referring to MMT centers, which are explored in the paper, can be effective in the treatment programs of drug addicts and prevention of similar people becoming a consumer.