بررسي فاصله ژنتيكي لاين‌هاي والديني برنج هيبريد بر اساس تجزيه خوشه‌اي صفات مورفولوژيك

Investigation of Genetic Distance among Parental Lines of Hybrid Rice Based on Cluster Analysis of Morphological Traits

ارقام برنج هيبريد به مقدار 30-20 درصد بيشتر از ارقام معمولي توليد دارند. بنابراين اين ارقام مي­توانند گزينه مناسبي براي افزايش عملكرد و گامي مؤثر در جهت امنيت غذايي باشند. انتخاب لاين­هاي والديني در ايجاد تركيب­هاي ايده­ال نقش اساسي دارد. بنابراين مطالعه ارتباط و تنوع ژنتيكي بين لاين­هاي والديني برنج هيبريد ضروري است. در اين بررسي، 16 لاين والديني برنج هيبريد شامل 6 لاين برگرداننده باروري به نام­هاي پويا، سپيدرود، پژوهش، R2 ، R9 ، IR50 و 5 CMS لاين ندا، نعمت، دشت، چمپا و آمل 3 به همراه 5 لاين نگهدارنده مربوطه آنها در سال 1390 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ارقام از نظر كليه صفات تحت بررسي اختلاف بسيار معني­داري وجود دارد كه بيانگر تنوع زياد بين ژنوتيپ­هاي مورد بررسي است. هم‌بستگي عملكرد با صفات تعداد پنجه بارور و نسبت طول به عرض دانه در جهت مثبت اما براي صفت عرض دانه در جهت منفي معني­دار بود. تجزيه به مؤلفه­هاي اصلي پس از دوران وريماكس نشان داد كه سه مؤلفه در مجموع 64/75 درصد از تغييرات كل بين ژنوتيپ­ها را توجيه مي­نمايند. تجزيه خوشه‌اي، لاين­هاي مورد بررسي را در معيار فاصله ژنتيكي 15 در 4 خوشه كلي گروه­بندي كرد. با توجه به اينكه براي بهره­گيري از پديده هتروزيس والدين تلاقي بايستي از يكديگر دور باشند، نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه تلاقي‌هاي ندا A ، نعمت A و چمپا A با هريك از لاين­هاي برگرداننده R9 ، R2 ، IR50 و پويا براي توليد آزمايشي بذر هيبريد مناسب مي‌باشند.

conditions. Thus, these varieties could be suitable option for yield increase and an effective step toward food security. Selection of parental lines has essential role in developing ideal combinations. Therefore, it is essential to study the relationship and genetic diversity among parental lines in hybrid rice. Sixteen hybrid rice parental lines including 6 restorer lines (Poya, Sepidrud, Pajohesh, R2, R9 and IR50) and 5 CMS lines (Neda, Nemat, Dasht, Champa and Amol 3) with their 5 maintainers were studied at Research Farm of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University during 2011. Analysis of variance showed significant variations for all of the studied traits, which shows great diversity among the genotypes. The number of fertile tillers and length to width ratio of grain showed positive and significant correlation with yield. But, grain width showed negative and significant correlation with yield. Results of principal component analysis revealed that 3 components explained 75.64% of the total variations. Cluster analysis at 15 genetic distance criteria grouped genotypes in 4 clusters. In exploration of heterosis phenomenon, parents must be far away from each other. So, the results of this study suggested crosses between CMS lines of Neda A, Nemat A and Champa A with each of restorer lines R9, R2, IR50 and Poya for experimental hybrid seed production.