نقش و جايگاه پزشكان پيش از دادرسي

با ارتكاب جرم، فعاليت دست‌اندركاران نظام عدالت كيفري شروع شده و با گذار از مراحل كشف، تعقيب، تحقيق، رسيدگي و اجراي حكم تلاش مي‌شود، نظم اجتماعي بازگردانده شده و از بزه‌ديده احقاق حق شود. از ميان مراحل فوق، اقدامات صورت‌گرفته در مراحل كشف، تعقيب و تحقيقات مقدماتي، نقش به سزايي در كشف حقيقت دارد. تحقق اين امر از حوزه اختيارات مقام‌هاي قضايي خارج است و متخصصان مختلفي، از جمله پزشكان، مقام‌هاي قضايي را ياري مي‌كنند. سؤالي كه مطرح مي‌شود، اين است كه حضور پزشكان در مراحل كشف، تعقيب و تحقيقات مقدماتي چه تأثيري بر فرايند كيفري مي‌گذارد؟ آنان از رهگذر تأسيس و اداره سازمان‌هاي مردم‌نهاد در حوزه بيماران، مي‌توانند در كشف جرائم ارتكابي عليه بيماران مشاركت داشته باشند. همچنين مي‌توانند به صورت مجزا دادستان را از وقوع جرائم عليه بيماران مطلع ساخته و به شروع مداخله نظام عدالت كيفري كمك كنند. علاوه بر اين، نتايج ناشي از معاينه‌هاي پزشكان در خصوص سوابق بيماري‌هاي متهمان، بخش مهمي از اطلاعات پرونده شخصيت را تشكيل داده و مقام‌هاي قضايي را در صدور احكام متناسب ياري مي‌كنند. مضاف بر اين، پزشكان براساس سوگندشان، خود را موظف به ارائه خدمات به كليه افراد مي‌دانند. بنابراين چنانچه متهمي نيازمند كمك پزشكي باشد و مقام قضايي از آنان كمك بخواهد، خود را متعهد به اجراي دستور مقام قضايي مي‌دانند. نهايت اين‌كه، نظرات پزشكان مي‌تواند نقش مهمي در كشف حقيقت داشته و چه بسا موجب تقليل و يا زوال مسؤوليت كيفري شود. اين مقاله تلاش دارد با استفاده از روش توصيفي و تحليلي و با استناد به مواد قانوني، مهم‌ترين جلوه‌هاي نقش پزشكان در مراحل پيش از دادرسي (كشف، تعقيب و تحقيقات مقدماتي) را بيان، تحليل و بررسي نمايد.