واكاوي سنت‌گرايي انتقادي درتفكر شريعتي

Analyzing critical traditionalism in Shariati's thinking

جريان روشنفكري شريعتي قرائت­هاي مختلفي مانند سنت­گرايي، قرائت پست مدرني، فرامدرن‌گرايي و رويكرد راديكال را به خود پذيرفته­است، زيرا انديشه او ظرفيت پذيرش همه اين قرائت­ها را دارا است. او نقاد سنت بوده و در ضمن نقد مدرنيته نيز داشته­است و لذا چه بسا او را سنت‌گرا و يا طرفدار مدرنيته دانسته­اند.‌ امّا مطالعۀ عميق‌تر آثار شريعتي ما را به طرف جريان سوم سوق مي‌دهد و آن سنت‌گرايي انتقادي است. رويكرد كلي شريعتي به طرف سنت‌گرايي است؛ چه آن‌كه دو اصل اساسيِ سنتگرايي؛ يعني توجه به حكمت خالده و نقد مدرنيته، از اصول انديشه اوست. شريعتي هم توجه به عقل اشراقي و شرقي دارد و هم در كنار بسياري از منتقدين مدرنيته، به بحران‌هاي مدرنيته مي­پردازد و اصول تفكر غربي را مورد نقد قرار مي‌دهد؛ ولي مثل ديگر سنت‌گراها توقف در سنت ندارد، بلكه مي‌خواهد با ايدئولوژي‌ بين سنت و مدرنيته پل بزند، لذا منتقد سنت هم هست، از اين رو بهتر است تا جريان فكري او سنت‌گرايي انتقادي ناميده شود. سنت­گرايي انتقادي شريعتي يعني اينكه مثل ديگر سنت­گرايان بحران­هاي مدرنيته را جدي مي­داند و راه حل آن­را توجه به معنويتي مي­داند كه حكمت اشراق توصيه مي­كند، نه هر معنويتي، بلكه معنويتي كه در خدمت ايدئولوژي و اصلاح وضع جامعه باشد.

Shariati's intellectual flow is accepted by various readings such as traditionalism, postmodern readings, modernism and radical approach because his thought has the capacity to accept all these readings. He was a critique of tradition and at the same time criticized modernity, and therefore he may have considered as a traditionalist or a supporter of modernity. But deeper study of Shariati's works leads us to the third stream, which is critical to traditionalism. Shariati's general approach to traditionalism is that the two fundamental principles of traditionalism, the attention to wisdom and critique of modernity, are the principles of his thinking. Shari'ati has an interest in both illuminated and Oriental wisdom and, along with many critics of modernity, addresses the crises of modernity and criticizes the principles of Western thought. But like other traditionalists, it does not stop in the Sunnah, but wants to make a bridge between tradition and Modernity by ideology. So it is better to call his intellectual thinking a critical traditionalism. Shariati's critical traditionalism means that, like other traditionalists, he take the crises of modernity very serious and sees its solution to pay attention to spirituality that is recommended by illuminated wisdom, not any spirituality, but the spirituality that serves Ideology and reform of society.