نقشه‌اي توصيفي از مطالعات ترجمه در ايران براساس پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد

مطالعات ترجمه رشته‌اي نوپاست كه در نيمۀ دوم قرن بيستم در غرب پايه‌گذاري شده و در اين زمان نسبتاً كوتاه رشد چشمگيري يافته است. به‌رغم برنامه‌ها و كنفرانس‌هاي متعددي كه در اين زمينه برگزار شده، برخي ابهام‌ها دربارۀ جنبه‌هاي مختلف پژوهش‌هاي علمي ترجمه مانند جهت و گرايش آن مشهود است. پژوهش حاضر با روشي توصيفي در صدد بوده پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد دو دانشگاه مادر در ايران را يعني دانشگاه فردوسي مشهد و دانشگاه علامۀ طباطبايي تهران در رشتۀ ترجمه بررسي كرده و موضوعات و حوزه‌هاي پژوهشي پوشش‌يافته را شناسايي كند. براي اين منظور، تمام پايان‌نامه‌هاي دو دانشگاه مذكور كه در مجموع پيكره‌اي 239پژوهشي تشكيل‌داده، با استفاده از تحليل اسناد و موضوعي بررسي شده‌اند. ابتدا با بررسي عناوين، چكيده، سؤالات پژوهش و محتواي هر پايان‌نامه، كليدواژه‌اي گوياي موضوع كلي آن پژوهش انتخاب شده است. با استفاده از اين كليدواژه‌ها و دسته‌بندي آن‌ها به مقوله‌هاي هم‌موضوعِ بزرگ‌تر، 29 دستۀ موضوعي شناسايي و توصيف شده‌اند. با الهام از چرخش‌هاي مطالعات ترجمه پژوهش‌ها مجدداً دسته‌بندي شده و حوزه‌هاي پژوهشي تبيين شده‌اند و سپس با الهام از نقشۀ هولمز، نقشۀ اين پژوهش‌ها ترسيم شده است. بررسي و دسته‌بندي اين پژوهش‌ها به‌خوبي نشان مي‌دهد پايان‌نامه‌هاي اين دو دانشگاه و به‌طور كلي پژوهش‌هاي ترجمه در ايران، تقريباً اغلب حوزه‌هاي اصلي مطرح در مطالعات ترجمه را در برگرفته و تنوع موضوعات ميان‌رشته‌اي مشهود است.