تحول مفهوم حكمراني جهاني در روابط بين الملل

Development of the Concept of Global Governance in International Relations

مفهوم حكمراني جهاني روزبه­روز رايج­تر و بر پيچيدگي معناي آن افزوده شده است. در عين اينكه فكر مي­كنيم نوعي انعطاف­پذيري در كاربرد مفاهيم، هم از لحاظ نظري مطلوب و هم از لحاظ عملي اجتناب­ناپذير است، معتقديم حكمراني جهاني دچار آشفتگي مفهومي است و اين مانع مباحثات مفيدتر و هدف بسط نظريه­هاي منسجم­تر حكمراني جهاني است. كاربرد دقيق­تر مفهوم مذكور براي رسيدن به هدف نظريه­پردازي از حكمراني جهاني ضروري است. از اين رو، سؤالي كه مطرح مي­شود، اين است كه: «آيا مي­توان حكمراني جهاني را نظريه (چه رسد به نظريه­ مسلط) درنظر گرفت؟». در پاسخ به اين سؤال، مقاله پيش رو نه در پي ابهام­زدايي از مفهوم يادشده؛ بلكه در پي اثبات اين ابهام است. از اين رو، مباحث خود را به سه بخش اصلي تقسيم مي­كنيم: بخش مفهوم حكمراني جهاني، كه به تعاريف ارائه­شده براي اين مفهوم مي‌پردازد؛ بخش ديدگاه­هاي متعارض درباره­ حكمراني جهاني، كه نشان مي­دهد حكمراني جهاني در چارچوب ديدگاه‌هاي نظري گوناگون بررسي شده است؛ و بخش مسائل تجربي، كه به موضوع­هاي عملي و خلأهاي موجود حكمراني جهاني مي‌پردازد، كه نشان دهد حكمراني جهاني به­عنوان يك «وضعيت» چه جايگاهي دارد. روش مورد استفاده­ اين پژوهش، توصيفي ـ تبييني بوده و عمدتاً از منابع كتابخانه­اي استفاده شده است.

The concept of global governance has become more prevalent and its meaning has been more complicated by the passage of time. While there is a perception that there should be some flexibility in the use of concepts in both theoretical and practical aspects because they are desirable and unavoidable yet it felt that there is conceptual disarray which hinders more fruitful discussions and the expansion of coherent theories of global governance. A more careful use of the term global governance is necessary to achieve the goal of theorizing it. Therefore the question is "whether we can treat global governance as a theory (let alone a dominant theory)?" The present article does not seek to clarify the concept but to reveal ambiguities around it. In this direction the discussion is divided into three parts: first the concept of global governance (definitions), second contending perspectives on global governance and the third empirical problems (global governance as a situation). The methodology used in the paper is descriptive-explanatory by using library sources.