عوامل مؤثر در رويكرد روسيه به برنامه هسته‌اي ايران؛ از نيروگاه بوشهر تا برجام

Influential Factors in Russia's Approach to Iran's Nuclear Program; From Bushehr Power Plant to Joint Comprehensive Plan of Action

روسيه يكي از بازيگران مؤثر در روند فني و سياسي برنامه هسته‌اي ايران بوده است؛ اما ديدگاه­هاي يكساني نسبت به رويكرد آن وجود ندارد. به­منظور ارزيابي اين ديدگاه­ها، پرسش اين پژوهش اين است­ كه عامل يا عوامل مؤثر در شكل‌دهي به رويكرد و رفتارهاي فني و سياسي روسيه به برنامه هسته‌اي كشورمان چيست؟ در پاسخ به پرسش فوق، اين فرضيه مطرح است كه رويكرد مسكو را بايد در قالب كلان سياست خارجي آن و در رابطه با نقش­هاي جهاني، منطقه­اي و هسته‌اي سياست خارجي روسيه، متأثر از گفتمان­هاي هويتي اين كشور ارزيابي كرد. در اين زمينه، كوشش مسكو براي ايفاي نقش­هاي جهاني و منطقه­اي و آيين هسته‌اي اين كشور، در كنار عوامل اقتصادي و بين­المللي در دوره­هاي زماني مختلف در كنار هم، تأثيرگذاري متفاوتي در چارچوب گفتمان­هاي هويتي در گذر زمان، در شكل­دهي به رويكرد روسيه به برنامه هسته‌اي ايران و سطح همكاري يا همسويي فني و سياسي با آن داشته­اند. لذا تاكيد صرف بر عوامل اقتصادي يا بين­المللي، نه­تنها به تقليل­گرايي منجر مي­شود؛ بلكه تغيير در مواضع و رفتارهاي روسيه را نيز تبيين نمي­كند. اين پژوهش براي بررسي فرضيه خود از روش توصيفي- تحليلي و نيز استفاده از منابع كتابخانه­اي و مصاحبه بهره برده است.

Russia has been one of the most influential actors in the technical and political process of Iran's nuclear program but there are no identical views about Russia's viewpoint about Iran's nuclear program. In order to evaluate these views the present article raises the question as to what are the factors shaping Russia's technical and political approach and behavior towards Iran's nuclear program? In response to the above question authors propound the hypothesis that Russia's approach can be evaluated within the larger framework of Russia's foreign policy and Russia's global, regional and nuclear role which is influenced by identity discourse of this country. Therefore, Russia's consideration in foreign policy is multi-aspect which include its effort for playing a global, regional role and nuclear doctrine along with international and economic factors in different period of time. Thus the emphasis on only one of these factors leads to reductionism and cannot explain the change in Russia's attitude and behavior. The methodology used in the paper is descriptive-analytical by using library sources and conducting interview.