تحليل وضعيت خشكيدگي جنگل‌هاي بلوط زاگرس با استفاده از روش‌هاي آمار مكاني (پژوهش موردي: جنگل زرآب استان ايلام)

Analysis of the decline status of Zagrosian oak forests using spatial statistics (Case study: Zarab forests of Ilam)

حدود يك دهه است كه پديده خشكيدگي در جنگل هاي بلوط زاگرس مشاهده شده است. يكي از كانون هاي اصلي و ابتدايي اين پديده جنگل هاي استان ايلام هستند. در اين پژوهش جنگلي به مساحت 83 هكتار در منطقه زرآب ايلام كه مبتلا به خشكيدگي بود انتخاب و نوع گونه، قطر برابرسينه، فرم پرورشي، ارتفاع كل، درصد خشكيدگي و سطح تاج كليه درختان خشكيده بررسي و مختصات جغرافيايي آنها تعيين شد. ساختار، الگو و همبستگي مكاني اين متغير ها به ترتيب با استفاده از تحليل واريوگرام، آماره او-رينگ و تابع همبستگي نشان دار (MCF) بررسي شد. نتايج نشان داد كه تراكم درختان دچار خشكيدگي 27 پايه در هكتار است كه بيشتر شامل جست گروه هاي شاخه زاد با بيشترين فراواني در پايه هاي كم قطر و ميان قطر بوده است. الگوي پراكنش درختان دچار خشكيدگي تا شعاع 35 متري خوشه اي و پس از آن يكنواخت بود. تحليل واريوگرم نشان داد كه درصد خشكيدگي و قطر برابرسينه داراي ساختار مكاني قوي قابل مدل سازي و سطح تاج و ارتفاع كل داراي ساختار مكاني ضعيف هستند. نمودار MCF نشان داد كه قطر برابرسينه درختان خشكيده مجاور مشابه نيستند، اما درصد خشكيدگي آنها به هم شباهت دارند. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه خشكيدگي در تمام درختان منطقه پژوهش با متغيرهاي زيست سنجي مختلف و در جهات مختلف جغرافيايي اتفاق افتاده است. نتايج به دست آمده مي تواند راهنمايي براي مديريت پايدار اين توده ها و جنگل شناسي كاربردي آنها بوده و به هنگام برش هاي بهداشتي مدنظر قرار گيرد تا براساس نوع الگوي پراكنش و ابعاد لكه ها و خوشه ها و فواصل موجود دخالت صورت گيرد.

Recently, forest decline has outburst in Zagros forests region in the west of Iran, especially in Ilam province. In this research, we selected an 83 ha infected forest area in Zarab, Ilam and the dried trees were fully investigated for variables including dbh, height, drought intensity, crown cover, origin and Cartesian coordinates. Their spatial structure, spatial patterns and spatial correlation were analyzed using variogram analysis, O-ring statistic and Mark correlation function (MCF), respectively. Results showed that the density of dried trees was 27 N/ha which is more comprised of coppice trees in small and medium diameter classes. A cluster spatial pattern of dried trees was determined up to 35 m and after that it was uniform, implying dried trees created patches with 3850 m2 surface area. Variogram analysis showed that only dbh and drought intensity of dried trees had strong spatial structure which was mapped using Kriging interpolation method of Geostatistics. Mark correlation function graph showed that adjacent dried trees were similar according to drought intensity while were not similar based on their dbh. In general, the results illustrated that all of the trees in the studied area were infected by drought with different biometric characteristics as well as at different geographical aspects. These results can be used as an instruction for sustainable management of the stands based on their spatial characteristics.