بررسي تحمل به يخ‌زدگي در باقلا (Vicia faba L.) با استفاده از شاخص نشت الكتروليت‌ها

Evaluation of freezing tolerance in faba bean (Vicia faba L.) using electrolytes leakage index

كشت پاييزه گياهان سرمادوست منجر به بهبود عملكردشان مي‌شود، باوجود اين‌در خصوص تحمل به سرماي توده‌هاي باقلاي بومي جهت كشت پاييزه اطلاعات اندكي در دسترس مي‌باشد. به اين منظور آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار تحت شرايط كنترل‌شده اجرا شد و طي آن دو توده باقلا (بروجرد و نيشابور)، در معرض دماهاي يخ‌زدگي (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 24- درجه سانتي‌گراد) قرار گرفتند. با كاهش دما درصد نشت الكتروليت‌ها در هر سه اندام برگ، ساقه و مريستم افزايش يافت، باوجود اين در اندام برگ و مريستم كاهش دما تا دماي 12- درجه‌سانتي‌گراد تأثير چنداني بر درصد نشت الكتروليت‌ها نداشت و با كاهش بيشتر دما درصد آن افزايش يافت و در دماي 20- درجه سانتي‌گراد به حداكثر رسيد. در هر دو توده بروجرد و نيشابور بالاترين LT50el را اندام ساقه (به ترتيب 9/12- و 1/12- درجه‌سانتي‌گراد) داشت، درصورتي‌كه دماي كشنده بر اساس 50 درصد نشت الكتروليت‌ها از برگ توده‌هاي بروجرد و نيشابور به ترتيب در دماهاي 7/16- و 6/15- درجه‌سانتي‌گراد و در مريستم آن‌ها به ترتيب در دماهاي 0/16- و 8/16- درجه‌سانتي‌گراد اتفاق افتاد. هرچند كه بين درصد نشت الكتروليت‌ها از اندام‌هاي گياه باقلا با درصد بقاء همبستگي منفي و معني‌داري مشاهده شد، ولي دو اندام برگ و ساقه توده نيشابور، در LT50su مشابه با توده بروجرد (6/13- درجه‌سانتي‌گراد) درصد نشت الكتروليت‌هاي بيشتري داشتند، درحالي‌كه در شرايط مذكور در توده بروجرد، درصد نشت الكتروليت‌ها از مريستم بيشتر بود. دو توده باقلا توانايي تحمل به دماهاي يخ‌زدگي تا 12- درجه‌سانتي‌گراد را در شرايط كنترل‌شده نشان دادند.

Autumn planting leads to improve the yield of cool season crops, however there is little information about the cold tolerance in national faba bean landraces for autumn planting. For this purpose a study was conducted as factorial, based on completely randomized design with four replications under controlled conditions, and two faba bean landraces (Boroujerd and Neyshabour) exposed to freezing temperatures (0, -4, -8, -12, -16, -20, -24°C). Results showed that decreasing temperature leads to the increasing EL% in all organs, however decreasing temperature hadn't significant effect on EL% up to -12°C in leaf and meristem and EL% increased with reducing the temperature to reached to the maximum in -20°C, While in stem EL% increasing was started from -8°C and reached to the maximum in -16°C. In both of Boroujerd and Neyshabour landraces, stem had the highest LT50el (-12.9 and -12.1, respectively), while it was -16.7 and -15.6°C in leaf and -16.0 and -16.8°C in meristem of two mention landraces, respectively. Although there was negative and significant correlation between the EL% of faba bean organs with SU%, but leaf and stem in Neyshabour landrace in similar LT50su with boroujerd landrace (-13.6°C) had more EL%, while it was further in the meristem of Boroujerd landrace. Two faba bean landraces showed ability to tolerate freezing temperatures up to -12°C in controlled conditions.