ارزيابي ارقام برنج بر اساس مقاومت به جوانه‌زني پيش از برداشت (pre-harvest sprouting)

Evaluation of rice cultivats based on pre-harvest sprouting tolerance

جوانه‌زني پيش از برداشت يكي از عوامل كاهش دهنده عملكرد و كيفيت دانه برنج در شرايط آب و هوايي مرطوب و مصادف با بارندگي در زمان برداشت محصول مي‌باشد. در اين تحقيق 34 رقم بومي و اصلاح شده ايراني و خارجي برنج از نظر جوانه‌زني پيش از برداشت (در شرايط زنده) و برخي صفات مرتبط با آن مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه ارقام مورد بررسي از لحاظ جوانه‌زني پيش از برداشت و ساير صفات دانه، داراي اختلاف بسيار معني‌داري بودند. ضرايب همبستگي فنوتيپي و ژنوتيپي درصد جوانه‌زني پيش از برداشت با ميزان فعاليت آنزيم آلفا آميلاز همبستگي مثبت و بالايي را نشان دادند كه حاكي از اثر معني‌دار اين آنزيم بر جوانه‌زني پيش از برداشت مي‌باشد. تجزيه‌ خوشه‌اي به روش وارد ارقام مورد بررسي را در سه گروه قرار داد. گروه اول شامل 24 رقم و گروه‌هاي دوم و سوم به ترتيب شامل 4 و 6 رقم بودند. در مجموع اعضاي گروه اول و دوم از لحاظ درصد جوانه‌زني پيش از برداشت، كمترين مقادير و مقاوم‌ترين ارقام و گروه سوم با بيشترين درصد جوانه زني، حساس‌ترين ارقام بودند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه برخي از ارقام بومي با دارا بودن مقاومت بالا به جوانه زني پيش از برداشت، پتانسيل معرفي جهت استفاده در برنامه هاي به نژادي را دارند.

Pre-harvest sprouting is one of the main factors that reducing the rice grain yield and quality in wet weather condition with raining in harvest time. 34 local and improved rice varieties were evaluated for pre-harvest sprouting and some related characters to this trait at in vivo condition. Results of analysis of variance indicated that the difference between genotypes were significant for pre-harvest sprouting and some other traits of grain. Genotypic and phenotypic correlation coefficients of pre-harvest sprouting with alpha amylase activity were positive, this result showed that the alpha amylase enzyme had significant effect on pre-harvest sprouting. All varieties divided into three groups by cluster analysis using ward method. First groups included 24 varieties and second and third groups included 4 and 6 varieties respectively. In total, varieties of the first and second groups had the lowest of pre-harvest sprouting percentage so they were resistance to germination before harvesting and the varieties of third group had the highest of pre-harvest sprouting percentage so they were sensitive to germination before harvesting. Results of this research showed some local varieties with high resistance to pre-harvest sprouting had good potential for using in breeding programs.