پديد آورندگان :
شريعت، آناهيتا دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي , كريم زاده، قاسم دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده كشاورزي , عصاره، محمد حسن سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي , هاديان، جواد دانشگاه شهيد بهشتي - پژوهشكده گياهان و مواد اوليه دارويي
كليدواژه :
عصاره الكلي , متابوليت‌هاي ثانويه , بازده اسانس , نمايه متابوليتي , مرزه
چكيده فارسي :
مرزه سهندي (Satureja sahendica Bornm.) گياه بومي و انحصاري ايران و از خانواده نعناعيان ميباشد. اين گياه كاربردهاي فراواني در صنايع غذايي، آرايشي - بهداشتي و دارويي دارد. در اين پژوهش، تنش خشكي در مرحله گلدهي در قالب طرح كاملا˝ تصادفي با سه تكرار در گلخانه اجرا گرديد. تيمارها، پنج زمان نمونه‌برداري (شاهد، 3، 6، 9 و 12 روز) به فواصل سه روز بودند كه بعد از قطع آبياري اعمال گرديد. رطوبت حجمي خاك و تعدادي صفات فيزيولوژيك نظير پتانسيل آبي برگ، محتواي نسبي آب برگ، رنگيزههاي گياهي، قندهاي محلول و پرولين اندازهگيري شد. بررسي نمايه متابوليتي نشان داد كه بعضي از متابوليتها نظير رزمارينيك اسيد، كافئيك اسيد، اورسوليك اسيد و كارنوزيك اسيد و نيز قندهاي محلول، پرولين متأثر از تنش خشكي بوده و افزايش معنيداري يافتند. مقدار بازده اسانس و نيز تيمول به عنوان مهمترين و فراوانترين تركيب موجود در اسانس مرزه سهندي، افزايش معنيداري نشان داد، اگرچه مقدار كمي بعضي از تركيبات ديگر موجود در اسانس، نظير كارواكرول، گاماترپينن و پاراسيمن در اثر تنش خشكي كاهش يافت. نتايج اين تحقيق بيانگر اين است كه گياه مرزه علاوه بر افزايش تنظيم كننده‌هاي اسمزي نظير قندهاي محلول و پرولين با تغيير در تركيبات ثانويه موجود در اسانس و عصاره توانسته است خشكي را تحمل نمايد. در مجموع نمايه متابوليتي و خصوصيات فيزيولوژيكي، ما را به درك وسيعتري از مكانيسم‌هاي مرزه در سطح متابولوميكي هدايت خواهد نمود.
چكيده لاتين :
Sahendian savory (Satureja sahendica Bornm.) is an Iranian endemic species from Lamiaceae family. This plant has been used in the food industry, cosmetics and medical preparations. In the current study, drought stress was induced at flowering stage based on a completely randomized design (CRD) with three replications in green house. Treatments were considered as five sampling times (control, 3, 6, 9 and 12 days) with three interval days that imposed after stopping irrigation. Soil volumetric moisture, and several physiological traits were measured, including leaf water potential, relative water content, pigments, soluble sugars, and proline. Metabolite profiling revealed that metabolites, such as rosmarinic acid, caffeic acid, ursolic acid, carnosic acid, soluble sugars and proline affected by drought stress and significantly increased by drought stress. The oil yield and thymol as the most valuable compound in the oil of Sahandian savory, was significantly increased, although, the quantitative content of some compounds in oil such as Carvacrole, γ-Terpinene and p- Cymene were decreased in response to drought stress. It can be concluded that in addition to osmoprotectant accumulation, savory plant improved its drought tolerance by changing in its secondary metabolites’ components in essential oil and in extract. In conclusion, the combination of metabolite profiling and physiological parameters contributed to a greater understanding of the mechanisms of savory plant’s response at metabolomics level.
