تأثير مديريت پسماندها و نظام خاك‌ورزي بر تجمع و انتقال دوبارۀ مواد نورساختي درگندم (Triticum aestivum L.)

Effect of residue management and tillage system on accumulation and remobilization of assimilates in wheat (Triticum aestivum L.)

به‌منظور بررسي تأثير روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي حفاظتي و مديريت پسماندها (بقايا) بر ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي گندم، آزمايشي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي مشهد در سال زراعي 93-92 انجام شد. آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا شد. عامل اصلي شامل شيوه‌هاي مختلف خاك‌ورزي در سه سطح (خاك‌ورزي متداول، خاك‌ورزي كم و بدون خاك‌ورزي) و عامل فرعي شامل مديريت پسماندها در سه سطح (حفظ 0، 30 و 60 درصد پسماندها) بود. طول ساقه، سنبله، دمگل (پدانكل)، طول، سطح و وزن خشك برگ پرچم اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد، بيشترين مقادير صفات يادشده در تيمار بدون خاك‌ورزي به دست آمد كه به ترتيب معادل 18/91، 04/10، 37/28، 48/22 سانتي‌متر، 3/26 سانتي‌متر مربع و 194/0 گرم بود. اما در مديريت پسماندها، هيچ‌كدام از صفات يادشده تفاوت معني‌داري را نشان ندادند. تأثير نظام خاك‌ورزي و مديريت پسماندها بر مادۀ خشك انتقال‌يافته از ساقه، اختصاص مواد نورساختي (فتوسنتزي) به سنبله، مشاركت مواد پروردۀ (اسيميلات‌هاي) ذخيره‌اي پيش از گرده‌افشاني در پر شدن دانه و بازدۀ انتقال دوباره معني‌دار نبود. اثر متقابل نظام خاك‌ورزي و مديريت پسماندها بر طول ساقه معني‌دار شد. بيشترين عملكرد دانه در نظام بدون خاك‌ورزي (2/6912 كيلوگرم در هكتار) و در پسماندهاي 60 درصد (8/6980 كيلوگرم در هكتار) بود. آزمايش نشان داد خاك‌ورزي حفاظتي همراه با حفظ پسماندهاي بيشتر روي سطح خاك موجب بهبود برخي از صفات زراعي و عملكرد گندم مي‌شود و راه‌كاري براي احياء منابع و پايداري در توليد است.

A field experiment was conducted to evaluate the effect of different tillage methods and residue management on physiological properties of wheat at Mashhad Agricultural and Natural Resources Research center of Khorasan Razavi province in 2013-2014. This experiment was arranged in a split plot design based on randomized complete block with three replications. Main factor was tillage systems in three levels (conventional, reduced and no tillage) and sub factor was residue management in three levels (0, 30 and 60%). Length of stem, spike, peduncle, penultimate, length, weight and area of flag leaf were measured. The results showed that tillage systems had significant effect on them. The highest length of stem (91.18 cm), length of spike (10.04 cm), length of peduncle (28.37cm), length, weight and area of flag leaf (22.48 cm, 0.194g, 26.3cm2) were obtained from no-tillage method. Residue management had no significant effect on these treatments. The results showed that tillage systems and residue management had no significant effect on, dry matter transferred from the stem, partitioning assimilates to spike, present of assimilates participation storage before anthesis in seed filling, remobilization efficiency. Interaction effect tillage system and residue management had significant effect on length of stem. The highest grain yields were obtained under no-till (6912.2 kg/ha) and 60% residue treatment (6980.8 kg/ha). It is concluded that conservation tillage with more residue aboveground could improve wheat yield and some of agronomic properties and so way to revive the resources and stability of the product.