اثر دما، موقعيت و پوشش بذر بر جوانه‌زني جمعيت‌هاي يولاف‌وحشيAvena ludoviciana

Role of temperature, position and seed-coat in the regulation of wild oat population germination

يولاف وحشي به دليل وجود خواب در بذور خود مي‌تواند به مدت طولاني در خاك حضور داشته باشد. عواملي از قبيل دما، موقعيت و پوشش بذر قادر به تغيير در جوانه‌زني بذور مي‌باشند. به منظور بررسي نحوۀ پاسخ‌دهي بذور يولاف‌وحشي نسبت به دما، موقعيت و پوستۀ بذر دو آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه دانشگاه تهران، اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل جايگاه بذر در سنبلچه (دانۀ پايه بزرگتر و دانۀ فوقاني كوچكتر)، دما (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 ) بودند. پاسخ سرعت جوانهزني به دما با استفاده از مدل سه پارامترۀ سيگموئيدي استفاده شد. نتايج حاكي از اين بود كه كمترين درصد و سرعت جوانه‌زني در بذور بدون پوشش بزرگ و كوچك در ميان جمعيت‌ها در جمعيت يولاف‌وحشي قائم‌شهر با كمترين وزن بذر ديده شد. لازم به ذكر است كه بذر بزرگتر بدون پوشش جمعيت يولاف‌وحشي قائم‌شهر در تمامي دماهاي مورد بررسي درصد جوانه‌زني (80 درصد) بيشتري نسبت به بذر كوچكتر (56 درصد) بدون پوشش داشت. در مقابل جمعيت يولاف‌وحشي كامياران مي‌باشد كه بيشترين وزن دانه را داشت. اين جمعيت در ميان ساير جمعيت‌هاي يولاف‌وحشي بيشترين درصد و سرعت جوانه‌زني را نشان داد. در اين جمعيت نيز بذر بزرگتر بدون پوشش در تمامي دماها درصد جوانه‌زني بيشتري نسبت به بذر كوچكتر بدون پوشش داشت. به دليل وجود تنوع بالا بين جمعيت‌هاي علف‌هرز يولاف‌وحشي نميتوان برنامۀ مديريتي قابل توصيه به همه مناطق را داشت. از اينرو توصيه‌هايي مديريتي بايد در مقياس منطقه‌اي با توجه به رويكرد هر منطقه اتخاذ گردد.

Wild oats seed is dormant and seeds can persist in the soil for a long time. Factors that influence germination are temperature, seed position and seed coat. Thus, laboratory experiments were conducted at University of Tehran, Collage of Agronomy and Plant Breeding, to study the effect of temperature, seed positin and seed coat on seed germination of four population of Avena ludoviciana. The experimental design was a completely randomized design with factorial arrangement of treatments with three replications. Experimental treatments were seed position (lower and upper seeds), temperatures (5, 10, 15, 20, 25 and 30 ◦c). Response of germination rate against temperature was described with sigmoid function for each population. The results in laboratory showed that the lowest germination percentage (GP) and germination rate (GR) were obtained in Qaemshahr primary and secondary seed without coat, with lowest seed weight among all populations studied. Big seed without coat had higher germination percentages (%80) than small seed (%56) in Qaemshahr. In contrast, Kamyaran with highest seed weight had higher germination percentages and germination rate. In Kamyaran population big seed without coat had higher germination percentages and germination rate than small seed. . Decreasing in GP and GR in seed with coat compare to seed without coat in Marvdasht and Mahidasht, were observed. However, management plans could be proposed at regional scale according to the approach of modifying the patterns of agronomic to which the local populations have adapted.