ارزيابي اثر تنش خشكي بر عملكرد دانه ، اجزاي عملكرد و برخي خصوصيات زراعي در ژنوتيپ هاي لوبيا

Effect of drought stress on some agronomic characteristics, grain yield and its components in bean genotypes

تنش خشكي مهمترين عامل محدود كننده توليد گياهان زراعي در مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد . در اين راستا به منظور بررسي اثر تنش خشكي بر روابط برخي از صفات مورفولوژيك با عملكرد و اجزاي عملكرد102 ژنوتيپ لوبيا از بانك ژن دانشكده كشاورزي در قالب طرح آگمنت در دو شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي در سال 1395در مزرعه تحقيقاتي گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران واقع در كرج اجرا شد. ضرايب همبستگي ساده بين صفات، نشان داد از ميان تمامي صفات مورد آزمايش، وزن غلاف (r=94**) و تعداد دانه در غلاف (r=74**)بيشترين همبستگي را با عملكرد دانه در شرايط نرمال داشت.در شرايط تنش نيز وزن غلاف (r=96**) و تعداد دانه در غلاف (r=84**)بيشترين همبستگي را با عملكرد دانه داشت. با استفاده از رگرسيون گام به گام تنها صفت وزن غلاف به عنوان صفت تاثير گذار در شرايط نرمال وارد مدل شد كه 88 درصد از تغييرات عملكرد دانه را توضيح داد. در حاليكه در شرايط تنش دو صفت وزن غلاف و تعداد غلاف وارد مدل شدند. در ادامه با استفاده از تجزيه به عامل ها ، يازده متغير در پنج عامل براي شرايط نرمال و چهار عامل براي شرايط تنش تعريف شدندكه در مجموع به ترتيب 77 و 70 درصد از تغييرات داده ها را توجيه كردند. نتايج اين تحقيق در مجموع نشان داد كه ژنوتيپ هاي 73، 53، 91 در شرايط نرمال رطوبتي و ژنوتيپ‌هاي 100، 70، 60 در شرايط تنش، داراي عملكرد بالايي مي‌باشند كه مي‌توان در برنامه‌هاي اصلاحي استفاده كرد.

Drought stress is the main limiting factor in the arid and semi- arid region of the world. In order to evaluate and determine of drought stress relationship between agronomic characteristics and grain yield, an experiment was conducted in research field of University of Tehran in Karaj in 2016.In this study 102 genotypes of Bean (Phaseolus vulgaris .L) were evaluated in an augment design with three replication along with four control under irrigated and drought stress conditions. Result of simple correlation coefficient analysis indicated a significant positive correlation between grain yield with pod no and pod weight for both normal and stress condition. Stepwise regression analysis showed that pod weight was higher importance, among other grain yield component for normal condition, in determination of grain yield. Whereas in stress condition, pod number and pod weight were the most important. Factor analysis determined five and four factors under normal and drought stress condition that accounted for 77% and 70% of total observed variations of grain yield. Based on result of by-plot analysis, 70, 60 and 100 genotypes were recognized as high- yielding genotypes under stress conditions.