تبيين ساختاري دگرديسيِ احزاب افغانستان از نظامي‌گري به مصالحه(نمونه‌پژوهي: حزب اسلامي گلبدين حكمتيار)

The structural explanation of the metamorphosis of Afghanistan parties from militarism to compromise (Case Study: Islami Party of Gulbuddin Hekmatyar)

پيوستن حزب اسلامي حكمتيار به فرآيند صلح مليِ افغانستان، از مهم‌ترين پيش‌آمدهاي جنجال‌برانگيزِ اخير و اثرگذار بر وضعيت سياسي-امنيتي و مناسبات منطقه‌اي اين كشور است. ريشه‌يابي اين دولت‌پذيري و دولت‌ستيزي تاريخيِ حكمتيار، مسئله‌ اصلي نوشتار حاضر است. هدف طرحِ اين پرسمان، بازنمايي نقش سياست بر خشونت‌ و مصالحه در اين كشور ست. پرسش جستار حاضر، اين است كه علت رويكرد نظامي حزب حكمتيار در برابر دولت‌هاي افغانستان (2016-1969م.) و سپس، تغيير آن به رويكرد سياسي چه بود؟ فرضيه‌ پژوهش كه در چارچوب نظريه نظم‌هاي اجتماعيِ باز و بسته‌‌ داگلاس نورث عملياتي گرديده، بدين شرح است: نوع ساختار سياسي قدرت در افغانستان در گزينش رويكردهاي نظامي يا سياسي حزب اسلامي تأثير مستقيم داشته است. طبق يافته‌هاي پژوهش، ماهيت و ساختار قدرتِ نظام‌هاي پادشاهي (1933م.)، اقتدارگرا (1973م.)، كمونيستي (1978م.)، غيرنهادمند (1992م)، و بنيادگراي افغانستان (1996م.)، كه متضاد با خط‌مشي اسلام‌خواهي و دموكراسي‌خواهي حكمتيار بود، رويكردي مسلحانه بر حزب تحميل كرد. اما ساختار و نظام درحالِ دموكراتيك، نهادمند و اسلامي افغانستانِ پساطالبان، در كنار خروج حداكثري نيروهاي خارجي از اين كشور، اتخاذ رويكرد مسالمت‌آميز حزب را فراهم ساخت. در تحليل نهايي، سياست‌ دولت‌ها و نه ساختار سنتي جامعه، موجد زايش خشونت‌هاي اجتماعي افغانستان است.

The joining of the Hekmatyar to the process of Afghanistan national peace has been one of the most recent controversial upheaval and affective on the political-security situation this country. The discovery of the cause of this state-reception and the Hekmatyar's historic anti-state is a major issue in this paper. The purpose of this question is to represent the role of politics on the emergence of violence in Afghanistan. Therefore, the question of the present research is that what was the main reason for Hekmatyar's military approach to the states of Afghanistan (1966-2016) and then change it to political approach? The research hypothesis, which is operationalized in the format of the structural theory of Douglas North’s social orders, is follows: the nature and structure of the power systems of the kingdom (1933), authoritarian (1973), communist (1978), non-institutional (1992), and fundamentalist in Afghanistan (1996), which is opposed to Hekmatyar’s Islamism and democratism policy, imposed an armed approach on the party. But, relatively democratic, institutionalized and Islamic system of the post-Taliban Afghanistan provided a peaceful approach to the party. Therfore,, the policy of governments, not the construction of a society has led to the emergence of social violence in Afghanistan.